شرایط کار در ایران
با شیوع کرونا روند افزایش بیکاری که از سال ۹۸ آغاز شده بود شدت یافته است. در سال جاری آسیب بیکاری در این رابطه بیشتر متوجه مشاغل موقت خواهد بود و مشاغل رسمی نیز رو به کاهش خواهند گذاشت. این فرایند با وجود تحریم های اقتصادی که ناشی از سیاست های تنش برانگیز جمهوری اسلامی در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس است، برنامه های تسلیحاتی سپاه پاسداران، حمایت از گروه های تروریستی در منظقه و عدم پذیرش FATF در سال جاری شدت خواهد یافت و موجب بی ثباتی در بازار کار و افزایش مشاغل کاذب می گردد. طبق نظر کارشناسان اقتصادی نرخ بیکاری که در سال ۹۸ حدود ۱۳ درصد بود، در سال جاری به ۲۳ درصد خواهید رسید. افزایش حقوق کارگران در سال جاری، که بدون نظر خواهی از جامعه کارگری ایران مورد تصویب قرار گرفت، نه تنها مشکل خالی بودن سبد خانوار قشر کم در آمد را حل نخواهد کرد بلکه ناتوانی کارفرمایان و صاحبان کارگاه های کوچک و متوسط و حتی کارخانه های بزرگ را در پرداخت حقوق های معوقه افزایش خواهد داد و عملا آنان را ودار خواهد کرد که نیروهای کار موقت خود را اخراج کنند.
چشم‌انداز بازار کار برای زنان در سال جاری بسیار تیره تر از مردان است. در بازار کار مردانه ایران، که بشدت دچار بحران است اولین قربانیان زنان کارگر خواهند بود. داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که در آخرین فصل سال ۹۸، ۱۴۵ هزار زن به نسبت فصل مشابه سال قبل از آن بیکار شده‌اند. البته بنظر کارشناسان اقتصادی میزان واقعی در صدر بیکاری در میان زنان کارگر بسیار بالاتر از آمار رسمی است.
علاوه بر مشکل بیکاری، واقعیت دیگر این است که به بسیاری از بیکارشدگان بیمه بیکاری تعلق نمی گیرد. نیروهای کار بیکار شده در ایران اکثرا مشاغل موقت و قراردادی داشته اند و بدلیل نیاز شدید مالی حاضر شده اند بدون برخورداری از حق بیمه بیکاری و حداقل های لازم برای ایمنی کار و با حقوقی پایین تر از حداقل حقوق تن بکار بدهند. به گزارش ایلنا: “بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال گذشته افرادی با دستمزدی کمتر از حداقل حقوق و گاه تا نصف مبلغ تعیین شده سر کار رفته‌اند. در این بین زنان به دلایلی بیش از مردان تن به چنین کارهایی می‌دهند. آنها ممکن است تحت پوشش بیمه شوهران خود باشند، بنابراین راحت‌تر با نداشتن بیمه کنار می‌آیند. ممکن است زنان سرپرست خانوار باشند و به شدت به درآمدی ولو ناچیز احساس نیاز کنند. بر این اساس توافق با کارفرما برای دریافت حقوق کمتر را می‌پذیرند. این شاغلان غیررسمی جدای از آن دسته زنانی هستند که در خانه کار می‌کنند، اما مدیریتی بر فروش محصول و درآمد خود ندارند. چنین شرایطی در پساکرونا ممکن است وخیم‌تر شود”.
اعتراضات کارگران
اعترضات کارگران به شرایط کار، حقوق های معوقه و تبعیض هایی که بر این بخش از جامعه ایران روا می شوند، همواره در صدر اخبار کارگری بوده اند. این اعتراضات در سال ۹۸ و سال جاری نیز ادامه یافت. اعتراضاتی که همراه با دستگیری فعالین کارگری و فشار بر خانواده های آنها بوده است.
در فروردین ماه سال جاری بیش از شش هزار نفر از فعالین کارگری طی بیانیه ای به حداقل مزد تعیین شده توسط شورای عالی کار اعتراض کردند. در این بیانیه آمده بود: “در نیمه شب بیستم فروردین ماه، نمایندگان دولتی و کارفرمایی شورای عالی کار، بدون جلب نظر و توافق نمایندگان کارگری، صورتجلسه افزایش ۲۱ درصدی دستمزد کارگران در سال ۹۹ را امضا کردند. نمایندگان کارگری حاضر در جلسات مزدی، بعد از قریب به چهل ساعت مذاکره و چانه زنی، حاضر به پذیرش نظرات کارفرمایان و دولت کارفرمایی نشدند و بدون امضای صورتجلسه، نشست را ترک کردند.”
در اول اردیبهشت سال جاری نیز حدود سه هزار کارگر شرکت زغال سنگ کرمان که در تونل‌های متعلق به این شرکت، در سه شهرستان راور، کوهبنان و زرند کار می‌کنند، در اعتراض به تصمیم مدیران این مجموعه برای واگذاری سهام آن به بخش خصوصی دست از کار کشیدند.
سرکوب اعتراضات کارگری
اعترضات کارگران در سال گذشته و جاری مانند سالهای پیشین با احضار به دادگاه و دستگیری فعالین کارگری همراه بوده است. صدور احکام طویل‌المدت زندان و شلاق برای کارگران و خشونت بی‌حد در مواجهه با تجمعات اعتراضی کارگران ، شکنجه کارگران بازداشتی در طول یکسال گذشته از خبرهای مهم جامعه کارگری بود که مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت. به گزارش ایران وایر ثبت رکورد ۲۱۱ مورد بازداشت، ۱۸۵۲ ماه زندان، ۴۴۹ ضربه شلاق برای کارگران و فعالان کارگری و مدافعان حقوق آنها در ایران، از جمله مهمترین وقایع رخ‌داده در جامعه کارگری ایران است.
برای نمونه می توان به این خبر از کارگران هپکو اشاره کرد که دادگاه کیفری شهرستان اراک شنبه ۲۳ فروردین با ابلاغیه ای ۱۶ کارگر این کارخانه را به شعبه ۱۰۶ احضار کرده است واین کارگران باید تا ۳۰ فروردین به دادگاه مراجعه کنند. کارگران هپکو اراک در سال گذشته بارها برای عدم پرداخت مطالبات عقب افتاده دست به تحصن وتجمع زدند و چندین بار اقدام به بستن ریل راه آهن مسیر شمال کردند .اما بجای رسیدگی به معوقات مزدی و مطالباتشان مورد ضرب وشتم قرارگرفتند و برایشان از سوی عوامل امنیتی پرونده سازی شد .
همچنین شاپور احسانی راد از هماهنگ کنندگان طومار چهل هزار امضای کارگران برای افزایش دستمزد و عضو هیأت مدیره اتحادیه آزاد کارگران ایران طی یک ابلاغیه الکترونیکی برای اجرای حکم احضار شده است. در این ابلاغیه که روز ۲۴ فروردین صادر شده است اعلام شده وی باید ظرف ۵ روز به شعبه اجرای احکام جهت اجرای حکم مراجعه نماید. شاپور احسانی راد نماینده سابق کارگران کارخانه نورد پروفیل ساوه و عضو هیأت مؤسس شورای کارگری بازنشستگان تأمین اجتماعی(بستا) است که در تاریخ ۷ مرداد سال گذشته دستگیر شد و پس از ۳۶ روز بازداشت با قرار وثیقه آزاد گردید.
مطالبات کارگران
جامعه کارگری ایران با وجود فشارهای طاقت فرسای اقتصادی و تبعیض های فراوانی که در حق این بخش از جامعه ایران روا می شود، همواره سعی کرده است که بطور مسالمت آمیز و با تجمعات آرام و از طریق نهادها و انجمن های کارگری مطالبات حقه خود را به گوش مقامات مسئول و کارفرمایان برساند.
در۱۶ فروردین سال جاری، ۱۴۶ تشکل و انجمن صنفی کارگران ساختمانی با طرح مطالبات ۹ گانه، نسبت به محرومیت کارگران ساختمانی از دریافت بیمه بیکاری و “یارانه‌ی کرونا”، اعتراض کرده و خواستار تمهیدات دولتی برای بهداشت و درمان عموم مردم شدند.
اتحادیه آزاد کارگران ایران نیز به مناسبت روز جهانی کارگر قطعنامه ای صادر کرد و بار دیگر بر مطالبات حقه و قانونی کارگران تاکید نمود. در بخشی از این قطعنامه آمده است: “جنبش عظیم مطالباتی مردم ایران روز به روز قدرتمندتر و تعرضی تر به جلو آمده و مبارزات کارگران به نقطه ثقل تحولات در جامعه بدل گشته است. جنبش بزرگ علیه فقر و فلاکت و معیشت طلب در چند سال گذشته چندین بار نمود توده ای و سراسری و گسترده ای را در سطح خیابانها بروز داده است که نمونه های دیماه ۹۶ و ۹۸ نشان دهنده ی همین واقعیت بود که جامعه هیچ روزنه ای در راستای بهبود شرایط موجود در مقابل خود نمی بیند و تنها و تنها راه موجود را در اقدام برای وقوع تغییرات بنیادین در کشور می داند.”
اگرچه جامعه کارگری ایران بخوبی بر این واقعیت آگاه است که حاکمیت جمهوری اسلامی نه تنها قادر نیست و اراده ای جدی برای حل مشکلات کارگری ندارد، بلکه به اشکال مختلف اعتراضات و مطالبات این بخش از جامعه ایران نیز را سرکوب می کند؛ و با وجودیکه به تجربه دریافته است که جنبش های مطالباتی خود را، برای به نتیجه رسیدن، باید به جنبش های سیاسی جامعه ایران علیه حاکمیت جمهوری اسلامی پیوند دهد، در عین حال همواره سعی کرده است به اعتراضات و مطالبات خود بطور مسالمت آمیز و حتی در چهارچوب قوانین جاری، با وجود سرکوب وحشیانه رژیم، ادامه دهد. این میزان درایت و بلوغ در جنبش کارگری ایران نشان می دهد که طبقه کارگر ایران علی رغم محرومیت های بیشمار یکی از پیشروترین و سازمان یافته ترین اقشار و طبقات در ایران امروز است. فرایندی که با تشکیل هر چه بیشتر نهادهای مستقل کارگری و کمیته های اعتصاب و همیاری با اعتصاب کنندگان، می تواند در یک پیوند نزدیک و ارگانیک با جامعه مدنی و مقاومت مدنی بخش های دیگر جامعه ایران به رشد و تکامل خود ادامه دهد.
همزمان با اول ماه مه روز جهانی کارگر، باید کسب چنین موقعیت و جایگاه را در عرصه مقاومت مدنی مردم علیه نظام حاکم به کارگران و زحمتکشان ایران تبریک گفت.
