تکامل جنبش دانشجویی به خیزشی سراسری برای گذار از جمهوری اسلامی
بیست و یک سال از آغاز دومین جنبش اعتراضی گسترده‌ای که پس از انقلاب اسلامی در ایران رخ داد می‌گذرد. «واقعه ۱۸ تیر» یا «حمله به کوی دانشگاه» با اعتراضات دانشجویی در سال ۱۳۷٨ شمسی، در اعتراض به توقیف «روزنامه سلام» در زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی شروع شد و تا ۲۳ تیرماه به طول انجامید. بنابر گزارش مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، مجموعا ۷ نفر کشته و بیش از سیصد نفر طی این اعتراضات بازداشت شدند.
در ادبیات طرفداران جمهوری اسلامی، از هجدهم تیرماه ۱۳۷۸ به عنوان «حادثه‌ای تلخ» یاد می‌شود و مقامات رژیم به طور واضح و پس از گذشت سال‌ها، به نوعی از دادن پاسخی روشن در رابطه با سرنوشت برخی از بازداشت‌شدگان این واقعه مانند سعید زینالی خودداری کرده و بعد از بیست و یک سال، هنوز عاملان مرگ دانشجویان در اعتراض‌های سال ۷۸ معرفی و محاکمه نشده‌اند.
به گفته شاهدان، اعتراضات سال ۷۸، «قلع و قمع» شد. حسن روحانی در مناظره انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ در پاسخ به محمد قالیباف در رابطه با حمله به کوی دانشگاه گفته بود: «شما گفته بودید دانشجویان بیایند ما برنامه گازانبری داریم و کار را تمام می‌کنیم.»
در نخستین جنبش مردمی که سال ۱۳۷۱، با تظاهرات حاشیه‌نشینان منطقه کوی طلاب در مشهد آغاز شد و برای اولین بار پس از انقلاب اسلامی، به جنبش اعتراضی بر ضد نظام جمهوری اسلامی تبدیل شد، مجموعا ۹ نفر کشته و ٣۰۰ نفر زندانی شدند. هم‌چنین ۴ نفر از عاملان اصلی این جنبش بلافاصله و پس از مدت کوتاهی پس از دستگیری به دار آویخته شدند.
گرچه واقعه کوی دانشگاه ۷ سال پس از تظاهرات کوی طلاب رخ داده است اما به نظر می‌رسد این حرکت، نقطه عطفی برای شروع نارضایتی‌های مردمی و جنبش‌های مختلف بوده است.
با وجود گذشت بیست و یک سال از واقعه کوی دانشگاه، هنوز یاد و خاطره اتفاقاتی که رخ داده از ذهن مردم پاک نشده و همه ساله تظاهرات مردمی و دانشجویی به مناسبت سالگرد این رویداد در تهران و سایر شهرها برگزار شده است.
پیش‌تر برگزاری این یادبودها با تجمع مردم در حوالی کوی دانشگاه اتفاق می‌افتاد که منجر به بازداشت تعداد زیادی از افراد حاضر در تظاهرات می‌شد. در بین سالگردهای برگزار شده، ۱۸ تیر ۱۳۸۸ متفاوت‌تر از بقیه است و هم‌زمانی آن با اعتراضات سراسری به نتایج دهمین انتخابات ریاست‌جمهوری و انتقال نارضایتی از قشر دانشجویی به طبقه متوسط شهری منجر به پدیدآمدن جنبشی بود که برای اولین بار پس ازانقلاب اسلامی دربرگیرنده قشرهای گوناگون اجتماعی در ایران می‌شد.
برخوردها و تهدیدها در دهمین سالگرد حمله به کوی دانشگاه به‌حدی وسیع بود که به گفته یکی از نمایندگان مجلس از حمله لباس شخصی‌ها و انصار حزب‌الله در سال ۱٣۷٨ نیز شدیدتر و گسترده‌تر بوده است. هم‌چنین عدم حمایت اصلاح‌طلبان از اعتراضات دانشجویی و همراهی یا سکوت در برابر این سرکوب‌ها منجر به شکاف روزافزون میان اقشار مختلف با حاکمیت شده است.
پس از اعتراضات سراسری ۱۳۸۸ و علی‌الخصوص دستگیری، شکنجه و کشته شدن برخی از بازاداشتی‌های ١٨ تیر آن سال در بازداشت‌گاه «کهریزک»، نظام جمهوری اسلامی با تمام سرعت در سراشیبی سقوط قرار گرفت. اکنون سیر شکاف بین حاکمیت و مردم در سال‌های گذشته کاملا محسوس است و کم شدن فاصله بین رویدادهای اعتراضی، همه‌گیری جنبش‌ها در بین تمام اقشار جامعه، فشارهای روزافزون اقتصادی، فساد اخلاقی و مالی مقامات و مواردی این‌چنینی خبر از پایان نظام جمهوری اسلامی می‌دهد.
میزان نارضایتی به‌قدری بالا رفته است که در خونین‌ترین جنبش اعتراضی ۴۱ سال اخیر یعنی تظاهرات سراسری آبان ۱٣۹٨، مردم از هر طبقه اجتماعی در بیش از ۱۰۰ شهر ایران شعار ضد جمهوری اسلامی سر داده و خواستار براندازی رژیم بوده‌اند.
امروز هجده تیر ۱۳۹۹، بیست و یک سال از شروعِ پایان یک دیکتاتوری گذشت.
