به مناسبت ۱۶ آذر روز دانشجو؛ اعتراضات آبان ۹۸ و پیوند دانشجویان با مردم، شیرین عبادی

امروز ۱۶ آذر روز دانشجو است و در این روز ضمن گرامی داشت یاد همه شهدای تاریخ جنبش دانشجوئی ایران، ادای احترام می کنیم.

 

شیرین عبادی

در یک سالی که از اعتراضات  آبان ۹۸ و دی ماه آن سال می گذرد، با وجود تعطیلی دانشگاه ها به بهانه شیوع کرونا، تعداد زیادی از دانشجویان توسط نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی بازداشت و در دادگاه های نمایشی انقلاب محاکمه و محکوم به سال ها زندان شده اند. فعالان دانشجوئی همچون پریسا رفیعی، مصطفی هاشمی زاده، محمد شباهتی، سها مرتضائی و…ده ها دانشجوی دیگری که این روزها به جای تحصیل و آموختن در دانشگاه، یا در زندان اوین، قرچک و…هستند و یا در راهروهای دادگاه ها و دادسرها در انتظار رفتن به زندان به سر می برند.

امروز ۱۶ آذر و روز دانشجو است، اشاره به این موضع که علیرغم تعطیلی دانشگاه ها، تعداد بسیار زیادی از دانشجویان در یک سال گذشته بازداشت و محاکمه شده اند، به بهترین شکل تصویری از وضعیت کنونی جنبش دانشجوئی در ایران را ارائه می کند. تصویری که نخستین پیام آن این است که با وجود حجم عظیم سرکوب و فشاری که از جانب دستگاه امنیتی و قضائی جمهوری اسلامی بر دانشجویان اعمال شده، دانشگاه و دانشجویان به عنوان وجدان بیدار جامعه فعال هستند و برخلاف خواست دستگاه سرکوب جمهوری اسلامی، شاهد پویائی و زنده بودن جنبش دانشجویی در ایران هستیم.

فعالیت دانشجویان و همراهی و همدلی آنها با مردم در جریان اعتراضات سراسری دی ماه ۹۶ و آبان ۹۸ و به خصوص در جریان اعتراض به سرنگون کردن هواپیمای اوکراینی و برگزاری مراسم یادبود برای هموطنان کشته شده، از مهمترین نقاط عطف تاریخ جنبش دانشجوئی ایران است. و دستگاه امنیتی قضائی جمهوری اسلامی نیز به دلیل اینکه از نزدیک شدن فعالین دانشجوئی به مردم هراسی دائمی دارد، بسیاری از فعالین دانشجوئی را به دلیل همراهی با مردم در تحولات آبان و دی ماه سال گذشته بازداشت و با احکام سنگین زندان و شلاق مواجه کرد.

این نوع برخورد با دانشجویان توسط دستگاه امنیتی قضائی جمهوری اسلامی، برآمده از تحلیلی است که به نظر می رسد از بیخ و بن غلط باشد. تحلیل نیروهای امنیتی را می توان چنین خلاصه کرد: “با توجه به گسترش فقر و تنگناهای معیشتی میان مردم در سالهای اخیر، در کنار نارضایتی هائی که در حوزه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نیز پیش از این نسبت به حاکمیت جمهوری اسلامی در بین توده مردم وجود داشته، نزدیک شدن دانشجویان به عنوان عناصر پیشرو، مترقی، آگاه و دلیر جامعه به قشرهای مختلف مردم که عموما از حاکمیت ناراضی هستند، می تواند برای جمهوری اسلامی خطر امنیتی ایجاد کند. این نزدیکی هم احتمال بروز اعتراضات گسترده در آینده را بیشتر می کند و هم مهار و سرکوب آن را با مشکل مواجه خواهد کرد.”

با چنین پیش زمینه تحلیلی است که می بینیم در یک سال گذشته و با وجود تعطیلی دانشگاه ها به دلیل گسترش ویروس کرونا، سنگینترین احکام علیه فعالین دانشجوئی صادر می شود و کمتر روزی است که خبری از بازداشت، محاکمه یا اجرای حکم زندان برای دانشجویان به گوش نرسد!

اما خطای عمده این تحلیل این است که دانشجویان را “موجودیتی” جدای از مردم ارزیابی می کند، در سه دهه گذشته با وجود اینکه آموزش در سطح تحصیلات تکمیلی از نظر رعایت عدالت آموزشی و سطح کیفیت آموزش روند نزولی را به خود دیده، اما از نظر کمی شاهد افزایش تعداد دانشجویان بوده ایم و امروزه در بیشتر خانواده های ایرانی شاهد حضور لااقل یک دانشجو در میان اعضای خانواده هستیم. به همین دلیل نمی توان دانشجو و دانشجویان را جدای از مردم دید و تلاش کرد مانع نزدیک شدن آنها به هم شد، چندی پیش فیلمی از پخش تراکت در مترو تهران منتشر شد، بر روی یکی از این تراکت ها نوشته شده بود :”دانشجوی گرسنه برای آینده میجنگه!” این جمله را می توان معیاری برای یکی بودن مردم و دانشجویان دانست، بر خلاف روزگاری که احزاب سیاسی سعی در سربازگیری از بین فعالین جنبش دانشجویی داشتند و عمده تشکل های دانشجویی در واقع نمایندگی های احزاب در دانشگاه بودند! این روزها شعارها و مطالبات دانشجویان جدای از مردم نیست و همانطور که مردم از تداوم سیستم ناکارآمد کنونی برای آینده خود و فرزندانشان در بیم و هراس به سر می برند، دانشجویان نیز این دغدغه مردم را حتی در سطح پخش تراکت مطرح کرده و پیگیری می کنند.

برای بسیاری از تحلیل گران، اعتراضات آبان از این جهت که در چنان سطح گسترده ای شاهد اعتراض مدنی و مسالمت آمیز مردم نسبت به حکومت بودیم، تعجب برانگیز بوده و به دنبال دلایل آن بودند و اینکه چگونه مردم ایران بدون وجود هیچ حزب و تشکیلات فراگیری چنین گسترده وارد اعتراضات شدند و بدون برخورداری از هیچ گونه آموزش قبلی چنین عنصر “خشونت پرهیزی” را اصل اساسی اعتراضات شان قرار دادند؟ حیرت این گونه از تحلیل گران نیز به دلیل در نظر نگرفتن نقش گسترده دانشجویان در تحولات سال های اخیر ایران است ، این تحلیل گران در نظر نمی گیرند که آن مردمی که در آبان ۹۸ چنان گسترده و مسالمت آمیز برای اعتراض به خیابان آمدند هرکدام یک یا دو دانشجو در خانه داشته و دارند، در واقع عنصر آگاه، دلیر و پیشروئی که نهادهای امنیتی بیهوده می کوشند آن را از مردم جدا کنند، یکی از اعضای خانواده این مردم است. مردم ایران یک شبه به آن سطح از دانش، آگاهی و شجاعت اخلاقی نرسیدند، و این تعامل دانشجویان با مردم به عنوان اعضا خانواده یکدیگر در طول سالها بوده است که منجر به آفرینش چنان حماسه ای شد و شاهد آن ظهور و بروز همه جانبه از سوی مردم ایران در اعتراضات آبان ۹۸ بودیم.

امروز ۱۶ آذر روز دانشجو است و در این روز ضمن گرامی داشت یاد همه شهدای تاریخ جنبش دانشجوئی ایران، ادای احترام می کنیم به همه دانشجویانی که در این یک سال به خاطر همراهی و همدلی با مردم ایران در جریان اعتراضات آبان و دی ماه سال گذشته، در دادگاه های فرمایشی جمهوری اسلامی محاکمه و به زندان و شلاق محکوم شده اند. جایگاه حقیقی آنها نه در زندان بلکه در قلب مردم ایران است.

https://t.me/shirinebadiofficial