این بیانیه به نظام می‌گوید ما در نظام هستیم، با هر فشاری که بیاوریم نظام اولویت اول ما است.
تقی رحمانی
بیانیه‌ی مانیفست انتخاباتی اصلاح‌طلبان را اگر خلاصه کنی این جمله می‌شود: در هر شرایطی در انتخابات شرکت می‌کنیم.
داستان این است که حرف درمانی تا زمانی معین اثر دارد بعد به عکس خودش بدل می‌شود. انتشار و انعکاس بیانیه انتخاباتی و مانیفست اصلاح‌طلبان حتی در فضای عمومی هم جدی گرفته نشد. این به آن معنی است که حکومت هم [آن را] جدی نمی‌گیرد.
اما مهم‌تر همان حرف فائزه هاشمی است که اصلاح‌طلبان هسته‌ی سخت غیردموکراتیکی دارند که با نام خاتمی توجیه می‌شود. این بار ۳۰ حزب خودی با مشخصات ایران اسلامی دور هم جمع شدند تا برای انتخابات موضع بگیرند بعد از همه‌ی مردم ایران بخواهند به خاطر خطر جریان راست به آنان در انتخابات ۱۴۰۰ رای دهند.
روایت است که می‌شود یک بار گول خورد، اما بار دوم گول خوردن دیگر توجیه ندارد. اصلاح‌طلبی مرسوم شکست خورده است. انتخابات ۱۴۰۰ هم آبی برای مردم گرم نمی‌کند، برای اصلاح‌طلبان شاید!
اما در این مانیفست انتخاباتی نکاتی وجود دارد که همان محور خودی و غیرخودی، همان تقدم نظام بر ایران، و همان تقدم منافع اصلاح‌طلبان بر منافع جامعه‌ی مدنی [در آن] موج می‌زند.
نکته‌ی مهم در میان اصلاح‌طلبان جا افتادن و مقبولیت شیوخیت است که می‌تواند به ولایت هم برسد، آقای خاتمی است که دیگر اجماع حزبی را بی معنی می‌کند. که داستانی جدیدی نیست. البته خاتمی رفتاری ولایت‌مدار ندارد، اما اعمال نظر می‌کند.
مهم‌تر این است که این احزاب مجوزدار هستند، یعنی مثلا [حتا] اگر نهضت آزادی بخواهد بیایید، نمی‌تواند و نمی‌شود. خطاب به اصلاح‌طلبان باید گفت: خوب پاسخ دهید که شما جمعی مدنی محور هستید چرا احزاب بیرون نظام نیایند؟ مگر نمی خواهید اصلاح‌طلب باشید؟ اصلاح‌طلبی شما کجا است؟ مگر قرار نبود مخالف را موافق کنید؟ شما در جمع خودتان مخالفان حکومت را راه نمی‌دهید، آن وقت از نظام می‌خواهید راه دهد؟ البته آوردن یک نفر به شکل سمبلیک نوعی پنهان کردن هدف اصلی است.
در ضمن تشکلات مدنی این ۳۰ جریان هم همان انجمن‌های اسلامی دهه‌ی ۶۰ است. شورای نگهبانِ اصلاح‌طلبان به شکل پیچیده با واژه‌ی مجوزدار تکلیف را روشن کرده است. باز باید خطاب به اصلاح‌طلبان گفت: مسئله مهم‌تر از برنامه‌های ذهنی بدون ضمانت اجرا است. این پنج برنامه را که اعلام کردید چگونه با رئیس‌جمهوری که تدارکاتچی است می‌خواهید عملی کنید؟ تازه با این وضع و شرایط چگونه مردم را سر صندوق می‌آورید؟
اما باید گفت این مانیفست نکات پنهانی دارد که چند محور است:
– این بیانیه به نظام می‌گوید ما در نظام هستیم، با هر فشاری که بیاوریم نظام اولویت اول ما است؛
– به بدنه‌ی جریان اصلاح‌طلبان که در نظام مقام و پست دارد می‌گوید که ما منافع خودمان را حفظ می‌کنیم؛
– به مردم می گوید ما باید در نظام بمانیم، شاید روزی کاری بکنیم!
مانیفست این سه اصل یاد شده را در واقع پنهان کرده است، اما همین را منظور دارد.
