مروری بر مبارزات کارگران و مزدبگیران در چهار دهه حاکمیت جمهوری اسلامی

تهیه و تنظیم: کارگروه کارگران، مزدبگیران و فرودستان شورای مدیریت گذار

سرآغاز

در این نوشتار به وقایع مهم در مبارزات کارگران و دیگر اقشار و طبقات مزدبگیر در طول حاکمیت نظام جمهوری اسلامی پرداخته می شود. هدف از این نوشتار بررسی فراز و فرودهای حضور سیاسی و صنفی-اجتماعی طبقه کارگر، اقشار مزدبگیر و بطور کلی اکثر مردمی که از محل کار و یا تخصص خود کسب درآمد می کنند، می باشد. فراز و فرودی که رابطه مستقیمی با عملکرد و قوانین نظام جمهوری اسلامی در قبال این اقشار و طبقات دارد و بنابراین باید به آنها نیز پرداخته شود. 

در یک نگاه کلی می توان گفت که هر گاه کارگران و دیگر اصناف اراده کرده اند که شوراها و اتحادیه های مستقل خود را برای دست یابی به مطالباتشان ایجاد کنند، رژیم حاکم با استفاده از عوامل خود سعی کرده است یا اساسا این نهادهای مستقل را سرکوب و تعطیل نماید؛ و یا با نفوذ در آنها بتدریج ماهیت مستقل شوراها و اتحادیه ها را بستاند و با اضافه کردن پسوند اسلامی و حذف عناصر پایه گذار و مستقل، این نهادها را به خود وابسته سازد. 

در عین حال این بررسی نشان می دهد که علیرغم موانعی که جمهوری اسلامی در برابر شکل گیری نهادهای مستقل کارگری و صنفی ایجاده کرده است، از جمله: تصویب قوانین ضد کارگری، حذف و اخراج عناصر مستقل و سرکوب و بازداشت آنها، نه تنها جنبش های مطالباتی و اعتراضی کارگران و مزدبگیران فروکش نکرده اند، بلکه بر سازماندهی، نظم، گستردگی و همکاری های فی ما بین آنها نیز افزوده شده است. 

بطوریکه می توان گفت که اقشار و طبقات کارگر و مزدبگیر جامعه ایران، پس از تجربه بیش از چهار دهه حاکمیت جمهوری اسلامی به درجه ای از رشد، خودآگاهی و اتحاد و سازماندهی رسیده اند که رژیم حاکم علیرغم سرکوب و دستگیری های بسیار، دیگر قادر نیست مانند سالهای اول پس از انقلاب ۵۷ خواسته های این اقشار را سرکوب و خاموش نماید. 

در سالهای اخیر بویژه پس از حرکت های اعتراضی دی ماه ۹۶ و آبان ۹۸ شاهد پدیده های جدیدی در حضور سیاسی و صنفی-اجتماعی طبقات کارگر و مزدبگیر هستیم. در این دوران رسانه های اجتماعی اینترنتی نقش بسیار مهمی در سازماندهی، همبستگی و اطلاع رسانی بازی می کنند، بطوریکه نیاز کمتری به حضور فیزیکی عناصر سازماندهنده برای سازماندهی و برنامه ریزی، که خود یکی از عوامل مهم در ضربه خوردن و دستگیری است، احساس می شود. 

پدیده جدید دیگر حضور رهبران میدانی است که کمتر شناخته شده اند و به آسانی می توانند از طریق سوشیال مدیا با همکاران خود رابطه برقرار کنند و تبادل نظر نمایند. اکنون دیگر این رهبران میدانی کمتر در یک فرد خاص سمبلیزه می شوند و بنابراین کمتر در معرض خطر بازداشت و سرکوب قرار می گیرند. 

جمع آوری اخبار و اطلاعات مربوط به مبارزات چهار دهه اخیر طبقات و اقشار کارگر و مزدبگیر جامعه ایران در راستای تحقق خواسته هایشان، و مطالعه فراز و فرودهای این تلاش ها نشان می دهد که حرکت های اعتراضی و اعتصابات کارگران و مزدبگیران، بویژه پس از سال ۱۳۹۶ به این سو متحدتر، سازمان یافته تر و سراسری تر شده اند. آخرین نمونه از این حرکت سراسری و سازمان یافته، تجمعات اعتراضی بازنشستگان و حقوق بگیران تامین اجتماعی در سال ۱۳۹۹ است که بطور همزمان در شهرهای مختلف کشورمان برگزار شدند. 

تأثیر شبکه‌های اجتماعی در شنیده شدن صدای کارگران

در رابطه با نقش شبکه های اجتماعی جوانمیر مرادی، عضو انجمن صنفی کارگران کرمانشاه و از اعضای اتحادیه آزاد کارگران ایران، به دویچه‌وله می‌گوید: «اعتراض‌های کارگری از ابتدای سال ۱۳۹۶ تفاوت‌هایی اساسی با اعتراض‌های سال‌های قبل داشتند؛ هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی. از نظر کیفی ما فراگیر شدن شیوه‌هایی را دیدیم که پیش‌تر تا این حد نمود نداشت، مثل اعتراض‌های جمعی، اعتصاب‌های گسترده ‌یا گردهم‌آیی‌های پرشمار حتی با حضور خانواده و از نظر کمی هم ما شاهد تعداد پرشماری از اعتراض‌های گسترد‌ه‌ در سراسر کشور بودیم.»

اعتراض‌های کارگری به دلیل فراگیر شدن شبکه‌های اجتماعی‌، بازتاب وسیعی در فضای مجازی داشتند و توجه رسانه‌ها و افکار عمومی را به وضعیت کارگران جلب کردند. در جریان اعتراض کارگران گروه ملی صنعتی فولاد اهواز، تجمع کارگران و پیمانکاران راه آهن دورود، اعتصاب کارگران کارخانه سیمان کارون، اعتصاب کارگران شرکت نیشکر هفت‌تپه، اعتراض کارگران آذرآب اراک، فیلم‌های کوتاهی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شدند، که مطالبات روشن و ساده آنها، یعنی دریافت دستمزد در ازای کار به موضوعی فراتر از یک خبر برای جامعه ایران تبدیل کرد.

در ادامه این نوشتار سعی می کنیم بر اساس یک تقسیم بندی دوره ای و زمانی مروری بر تحولات جنبش های کارگری و دیگر اقشار و اصناف کشورمان داشته باشیم. 

۱- پس از انقلاب بهمن تا قبل از آغاز جنگ

در سال ۱۳۵۸ دولت و شورای انقلاب، در اقدامی مشترک با تصویب “لایحه مدیریت” عملا قدرت تصمیم گیری را از شوراهای کارگری می گیرند. مطابق این لایحه اداره کارخانه‌های خصوصی و مسئله‌دار به دولت واگذار می‌شود. از اولین اقدامات در سرکوب نیروهای مستقل کارگری تصرف خانه کارگر و شوراهای کارگری که بطور خودجوش شکل گرفته بودند، بود، که توسط نیروهای حزب الهی و طرفداران خمینی  صورت گرفت.

 

                                      

روز کارگر سال ۱۳۵۸ 

سه اتفاق یعنی تصویب “لایحه مدیریت”، تصرف “خانه کارگر” و تصویب قانون شوراهای اسلامی کارخانجات در واقع پایانی بودند بر تجربه یکساله قدرت‌گیری شوراها. از دیگر اقدامات مهم در گرفتن استقلال از نیروها و شوراهای مستقل کارگری، قانون شوراهای اسلامی کارخانجات بود که در شهریور ١٣٥٩ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد.

و به این ترتیب تغییر «شوراهای کارگری/ کارمندی» به «شوراهای اسلامی» در تمامی نهادهای صنعتی و اداری از جمله شرکت ملی نفت، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، شرکت ملی ذوب آهن، سازمان برنامه و دانشگاه­ها در دستور کار قرار گرفت.

پس از این قانون، سرکوب مستقیم تشکل های مستقل کارگری در سال ۵۹ شکل جدی تری بخود می گیرد: این سرکوب ابتدا از سندیکاهای مستقل کارگری و کارگران شوراهای نفت و دیگر تشکلات درون کارخانجات شروع می شود. مشخصا در آبادان، از سندیکای پروژه آبادان که قدرت خوبی برای بسیج و حرکت به جلو داشت، که فعالین کارگری، کارگران بیکار، کارگران پروژه‌ای، حدود ۱۴ هزار عضو در آن جمع بودند و وقتی که به مناسبت‌های مختلف حرکتی را آغاز می‌کرد، پشت سر سندیکا صف طولانی شکل می‌گرفت؛ از معلمین، کارگران شرکت نفت، کارگران صنایع و کارخانجاتی که در آبادان بودند و حتی کارگران صنایع فولاد اهواز.

۲- دوران جنگ از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷

مبارزات کارگران و دیگر اقشار مزدبگیر برای دست یابی به حقوق خود مانند خواسته های اصلی ملت ایران برای رفع تبعیض و تامین آزادی های اجتماعی و سیاسی، تحت تاثیر جنگ هشت ساله بین ایران و عراق قرار گرفت و عملا به حاشیه رانده شدند.  

در دوره هشت ساله جنگ ، حداقل دستمزد به مدت ۵ سال افزایش نیافت و کارگران نیز افزایش حقوق نداشتند. در سال ۱۳۵۹ حداقل دستمزد برابر با ۱۹۰۵ تومان در ماه بود. این دستمزد تا سال ۱۳۶۳ دوام آورد و شرایط خاص کشور مانع از افزایش دستمزدها در این دوران شد. در سال ۱۳۶۴ حداقل دستمزد در هر ماه به ۲۱۶۰ تومان افزایش یافت و این رقم تا دو سال دوام آورد. در سال های ۱۳۶۶ و ۱۳۶۷ نیز حداقل دستمزد به ترتیب ۲۲۸۰ و ۲۴۹۰ تومان شد.

همچنین در این دوران شاهد هستیم که حاکمیت جمهوری اسلامی با استفاده از تبلیغات شبانه روزی و استفاده از اعتقادات مذهبی مردم و نیز وطن پرستی جوانان ایرانی، سعی می کند که از میان اقشار کم درآمد و جوانان بیکار، نیروهای لازم در پوشش سپاه پاسداران و بسیج را، برای خط مقدم جبهه جنگ با عراق جذب نماید.

 

 

۳ – پس از دوران جنگ، دوران ریاست جمهوری رفسنجانی

با پایان جنگ، سیاست اقتصاد لیبرالی دولت هاشمی زمینه تعدیل نیرو در کارخانجات شد. با شروع روند واگذاری کارخانجات به بخش خصوصی (بیشتر نیروهای وابسته به قدرت)، حذف نیروی کار با بازدهی پایین در کارخانجات صنعتی و تولیدی توجیه اقتصادی پیدا کرد.

در سال ۱۳۶۹ قانون کار جدید تصویب می شود و در طول سالهای بعد، ما همواره شاهد تغییرات در این قانون به زیان کارگران هستیم. از جمله حذف کارگران کارگاه‌های زیر پنج و ده نفره از شمول قانون کار و همچنین مشاغل در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی. همچنین قرارداد موقت نیز رواج گسترده‌ای یافت.

از میانه دهه هفتاد در راستای سیاست اقتصادی حکومت مبتنی بر ارزان سازی نیروی کار در کشور، وزارت نفت بسیاری از فعالیت‌ها و پروژه‌های نفتی در چهار شرکت زیر مجموعه این وزراتخانه شامل شرکت ملی نفت، شرکت ملی گاز، شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی را به پیمانکاران خصوصی می سپارد.

این شرکت‌ها به نوبه خود بخش‌هایی از کار را به پیمانکاران کوچک (پیمانکاران دسته دوم) و استخدام پرسنل را به شرکت‌های پیمانی تامین نیروی انسانی واگذار کردند. زمینه قانونی این امر  نیز پیش‌تر در سال ۱۳۶۹ فراهم شده بود. در این سال با افزودن دو تبصره به ماده هفتم قانون کار مربوط به تعریف قرارداد کار، مجوز قراردادهای موقت کار صادر شده بود.

البته در این سالها، جنبش کارگری کامل خاموش نبود. از جمله از سال ٦٩ تا اسفند ۷۰، چند اعتصاب مهم انجام گرفت که مهمترين آنها اعتصاب کارگران نفت بود که در نهايت، منجر به افزايش ۲۰۰۰ تومانی دستمزد ماهانه همه کارگرها شد.

۴-  دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی

در این دوران دامنه اعتراضات از کارخانجات دولتی به کارخانه ­های شبه خصوصی و حتی به سطح خیابانها و شهرها کشیده شد. در این دوره بر عکس اعتراضهای دهه هفتاد که عموماً وجه صنفی داشته­ ‌اند، مبارزات کارگری در کنار مطالبه پیرامون حقوق معوقه و اداره شورایی کارخانجات، پاسخگویی به خواسته های دموکراتیک از منظر سیاسی نیز مطالبه شد.

خانه کارگر نیز تحت فشار بدنه خود و افکار عمومی کارگری قرار میگیرد، و در سال ۷۸ مجوز راهپیمایی مراسم اول ماه مه را از وزارت کشور صادر می شود، گروه‌های کارگری مانند شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران نیز شروع به آموزش در میان رانندگانی کرد که قرار بود بعدها عضو سندیکا شوند.

۵- دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد

در سال ۱۳۸۴ سندیکای شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه بازگشایی می شود، که این بازگشایی هم در افکار سندیکایی هم بین کارگران و کارمندان شرکت واحد اتوبوس رانی تاثیر داشت و هم در بین کارگران و کارمندان بخش های دیگر. در بهمن ماه ۱۳۸۴ دو اعتصاب شرکت واحد اتوبوس رانی تاثیر خوبی بر جنبش کارگری ایران داشت. البته دیگر گروه‌های  کارگری هم به نسبت توان و رویکرد خود، تأثیراتی در افکار عمومی کارگری از طریق انعکاس خبرها و اعتراضات آنها یا ارتباط‌گیری با آنها داشتند.

 

 

در آذر ماه ۱۳۸۵ هیئت مؤسس اتحادیه سراسری کارگران اخراجی و بی‌کار با صدور بیانیه‌ای تشکیل این اتحادیه را اعلام نمود. این تشکل کارگری خود را ظرفی برای رسیدن تمامی کارگران ایران به خواسته‌هایشان اعلام کرد که هدف آن حصول یک زندگی انسانی مطابق با استانداردها و پیشرفتهای امروزی بشر برای طبقه کارگر است.

در اساسنامه این تشکل کارگری آمده‌است که این اتحادیه تلاش دارد با متشکل کردن کارگران رشته‌های مختلف تولیدی در خود، مبارزات جاری آنان را برای رسیدن به مطالباتشان در یک بعد سراسری متحد و یکپارچه کند.

 

 

رهبران این اتحادیه از جمله جعفر عظیم زاده، شاپور احسانی راد، پروین محمدی، جمیل محمدی و جوانمیر مرادی، تاکنون بارها از سوی مقامات امنیتی بخاطر فعالیت‌های صنفی بازداشت و احضار شده‌اند. پایگاه خبری این تشکل کارگری نیز بارها از سوی مقامات فیلتر شده ‌است.

 

 

 

۶ – دوران ریاست جمهوری روحانی تا زمان حال

در اسفند ماه ۹۳ تشکل‌های کارگری در سراسر ایران و شماری از کارگران با امضای طومار و برپایی اعتراض‌های صنفی خواستار افزایش حداقل دستمزد بر اساس نرخ تورم و با توجه به شرایط اقتصادی کارگران شدند. در این طومار کارگران خواهان افزایش ۳۰ درصدی حداقل دستمزدها در سال ۹۴ بوند، اما پیشنهاد کارفرماها افزایش ۱۵ درصدی این رقم بود و دولت هم پیشنهاد کرده بود که دستمزد کارگران ۱۷ درصد افزایش پیدا کند.

در نهایت پس از هفته‌ها مذاکره میان نمایندگان دولت، کارگران و کارفرمایان در ایران، میزان افزایش در حداقل دستمزد برای سال ۱۳۹۴ خورشیدی، ۱۷ درصد تعیین شد تا حداقل دستمزد کارگران در سال آینده به ۷۱۲ هزار و ۴۲۵ تومان برسد.

تعطیلی واحدهای کوچک و بزرگ تولیدی در سال ۹۳ موج بیکاری یا اخراج موقت کارگران را در پی داشت. از جمله تعطیلی کارخانه‌های مصالح ساختمانی کشور یکی از نمونه‌های این وضعیت بود. 

در همین سال کارگران و بازنشستگان در اعتراض به ادغام منابع مالی سازمان تامین اجتماعی و بیمه سلامت در مقابل مجلس تجمع می کنند. همچنین کارگران علاوه بر تجمع مقابل مجلس، وزارت کار، سازمان تامین اجتماعی و دیگر نهادهای دولتی، تجمع‌های زیادی هم در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها برگزار کردند و حتی برای ساعت‌ها یا چند روز دست از کار کشیدند.


اعتصاب معدن بافق

مراسم روز جهانی کارگر در شرایطی در سال ۹۳ برگزار شد که دولت با درخواست خانه کارگر برای برگزاری راهپیمایی روز جهانی کارگر مخالفت کرده بود. در مقابل این محدودیت‌ها، مراسم دولتی روز جهانی کارگر در ورزشگاه آزادی تهران با حضور حسن روحانی برگزار گردید.

در این مراسم بیانیه کارگران به مناسبت روز جهانی کارگر خوانده شد که در آن خواستار حذف همه‌گونه “مظاهر کار کودک در جامعه و حمایت از زنان کارگر” شده بودند. در این بیانیه، کارگران برگزاری راهپیمایی روز جهانی کارگر را حق خود دانسته و خواستند در سال‌های آینده به آنها اجازه راهپیمایی داده شود.

جعفر عظیم زاده، دبیر هیات مدیره اتحادیه آزاد کارگران ایران، از روز دهم اردیبهشت ۱۳۹۵ در اعتراض به برخورد امنیتی با فعالیت‌های صنفی، در زندان اوین دست به اعتصاب غذا زده است، او در نامه رسمی اعلام اعتصاب غذا، خواسته‌ خود را اینگونه اعلام کرده است: «خارج کردن اتهام اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت ملی کشور و دیگر اتهامات امنیتی از پرونده‌های مفتوح کارگران و معلمان معترض و برداشتن این‌گونه اتهامات جعلی و ساختگی از پرونده‌های خود و دیگر فعالین کارگری و معلمان زندانی.»

سال ۱۳۹۶ برای کارگران ایران سال پرحادثه‌ای بود. اعتراض‌های کارگری از دوم فروردین شروع شد و در دی‌ماه به اوج خود رسید. این اعتراض‌ها علیرغم ‌تهدید و سرکوب شکل تاز‌ه‌ای به خود گرفت و به چالشی جدی برای حکومت تبدیل گردید. 

کارگران کارخانه سیمان باقران دوم فروردین سال ۹۶ هنگام بازدید روحانی از این کارخانه دست به اعتراض زدند. به گزارش منابع محلی، صدها تن از آنها ۱۲ ماه حقوق نگرفته بودند. حرکت اعتراضی آنها در آستانه انتخابات ریاست ‌جمهوری سال ۱۳۹۶، فصلی که دولتمردان به دلیل قدرت تأثیرگذاری جمعیت کارگری کشور بر نتیجه برآمده از صندوق‌‌های رأی رسیدگی به مطالبات و حقوق کارگران را محور وعده‌های انتخاباتی خود قرار می‌دهند، آغازگر فصل تاز‌ه‌ای از اعتراض‌های کارگری در چند دهه گذشته بود. 

اعتراض‌های کارگری در سال ۱۳۹۶ ابعاد تازه‌ای به خود گرفتند

همزمان با برگزاری مراسم روز کارگر در سال ۱۳۹۶ در حرم آیت الله خمینی و سخنرانی حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، گروهی از کارگران با اعتراض نسبت به وضعیت معیشتی و اقتصادی خود شعار دادند. کارگران در حین سخنرانی آقای روحانی شعار دادند: “عزا عزاست امروز، روز عزاست امروز، زندگی کارگر رو به فناست امروز”.

همچنین در اردیبهشت ماه تعدادی از کارگران بخش صنعت شرکت نیشکرهفت تپه، تجمعی اعتراضی بر پا کردند. تعلیق کارگران و فضای امنیتی، پرداخت نشدن پاداش بهره برداری سال‌های ۹۴ و ۹۵، تعدیل قرارداد کارگران قراردادی از یک ساله به ۶ماهه ،عدم تمدید و تعویض دفترچه های بیمه توسط سازمان تامین اجتماعی به دلیل بدهی شرکت به بیمه ومشکل بیمه تکمیلی از دلایل این تجمع عنوان شد.

 

اعتراض کارگران اتوبوسرانی شرکت واحد با چراغ‌های روشن در اعتراض به عدم شارژ کارت کمک‌های نقدیشان از نخستین اعتراضات در تیرماه ۹۶ بود. اعتراض کارگران کارخانه ذوب آهن اردبیل به عدم پرداخت ۱۸ ماه حقوق و تجمع کارگران هپکو همزمان با روز صنعت در اعتراض به عدم پرداخت حقوق و وضعیت نامناسب معیشتی از دیگر اعتراضات تیرماه  ۱۳۹۶ است.

همچنین کارگران میدان نفتی آذر ایلام به دلیل عدم پرداخت حقوق معوقه اعتصاب کردند. تجمع اعتراضی کارگران شرکت اداره راهداری و حمل و نقل اصفهان نسبت به عدم پرداخت ۸ ماه حقوق و تجمع کارگران شرکت مخابرات مشهد در اعتراض به عدم اجرای طرح طبقه بندی مشاغل از جمله اعتراض‌هایی است که رسانه‌ای شده است.

اعتراضات کارگری دی ماه ۱۳۹۶

اعتراضات کارگری از دی ماه ۹۶، همزمان با اعتراضات سراسری در بسیاری از شهرهای کشورمان ادامه می یابد. از جمله: 

  • رانندگان اتوبوسرانی شهرداری اصفهان نسبت به عدم پرداخت حقوق خود در این شهر تجمع کردند. 
  • کارگران سد گلورد نکا در اعتراض به عدم پرداخت ۵ ماه حقوق اعتصاب کردند.
  • ادامه اعتراضات کارگران هپکو و هفت تپه، تجمع کارگران کیان کرد ملایر همدان به عدم پرداخت شش ماه حقوق.
  • کارگران تراورس ( از شرکت‌های اقماری راه‌آهن) لرستان و خوزستان همزمان در اعتراض به پرداخت نشدن دست‌کم سه ماه معوقات مزدی در این دو استان تجمع کردند.
  • از دیگر اعتراضات کارگری در این ماه اعتراض کارگران شرکت ماشین آلات صنعتی تراکتورسازی تبریز به عدم پرداخت ۱۰ ماه از معوقاتشان بود.
  • اعتصاب و تجمع همزمان کارگران راه‌ آهن در استان‌های خراسان رضوی، خوزستان و لرستان نسبت به پرداخت نشدن مطالبات‌شان.
  • تجمع کارگران اخراجی کارخانه سامان‌ کاشی در بروجرد در مقابل ساختمان فرمانداری در اعتراض به پرداخت نشدن ۲۰ ماه حقوق و مطالبات.
  • کارگران شرکت حمل و نقل خلیج فارس در اعتراض به خصوصی‌سازی، نداشتن امنیت شغلی و عدم پرداخت مطالبات در مقابل ساختمان وزارت اقتصاد و دارایی تجمع کردند.
  • تجمع اعتراضی کارگران گروه صنعتی فولاد آذربایجان برای پیگری مطالبات‌شان در مقابل ساختمان استانداری.
  • ادامه اعتصاب و اعتراض کارگران کمباین‌سازی تبریز نسبت به بلاتکلیفی شغلی و معیشتی.
  • ادامه اعتصاب کارگران هپکو در اراک در اعتراض به عدم امنیت شغلی و پرداخت مطالبات.
در بهمن ۹۶ و بعد از فروکش کردن اعتراض‌های خیابانی اعتصابات کارگری ادامه می یابد که از جمله می توان به مواردی از آن اشاره کرد:
  • ادامه اعتصاب کارگران کارخانه کاغذ پارس در هفت‌تپه.
  • تجمع اعتراضی کارگران کارخاته «های لنت» در مقابل اداره کار و رفاه اجتماعی لرستان.
  • اعتصاب و تجمع کارگران «محور گستر جهاد نصر» در کرمان در اعتراض به پرداخت نشدن ۸ ماه دستمزد.
  • شروع مجدد اعتصاب ۳۵۰۰ کارگر گروه ملی فولاد اهواز در اعتراض به بلاتکلیفی شرکت، واگذاری به بخش خصوصی و پرداخت نشدن حقوق و مطالبات.
  • ادامه تجمع‌های اعتراضی کارگران کارخانه «قند ممسنی» نسبت به مشکلات شغلی و معیشتی.
  • تجمع کارگران «کاشی نیلو» برای پیگری مطالبات‌شان در مقابل اداره کار نجف‌آباد.
  • اعتصاب و تجمع کارگران راه آهن در زنجان در اعتراض به پرداخت نشدن ۲ ماه حقوق.
  • تجمع اعتراضی کارگران شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه نسبت به وضعیت نامعلوم پروژه‌های مسکونی واگذارشده.
  • کارگران اعتصابی راه آهن «شمال شرق» ریل راه آهن تهران-مشهد را بستند.
  • ادامه اعتراض کارگران کارخانه «صابون‌سازی یاس خرمشهر» برای پیگیری مطالبات عقب‌افتاده.
  • اعتصاب کارگران «روغن نباتی جهان» در اعتراض به عدم پرداخت ماه‌ها حقوق و حق بیمه.
  • شروع مجدد اعتصاب کارگران نیشکر هفت‌تپه.
  • اعتصاب کارگران کارخانه «ماشین‌سازی تبریز».
  • تجمع اعتراضی کارگران اخراجی «شرکت نفت» در گچساران همراه با خانواده‌هایشان در مقابل استانداری.
  • تهاجم نیروهای گارد ویژه و نیروی انتظامی به کارگران اعتصابی در مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه.
  • تجمع کارگران «پست‌های فشار قوی برق» سراسر کشور در اعتراض به عدم تبدیل وضعیت در مقابل وزارت نیرو.
  • از سرگیری اعتصاب کارگران کارخانه هپکو در اراک.
  • اعتصاب کارگران «پتروشیمی بوعلی سینا» در اعتراض به عدم یکسان‌سازی قراردادهای پیمانکاری و پرداخت نشدن حقوق.
  • ادامه اعتراضات ۹۷ کارگر اخراجی شهرداری تاکستان برای بلاتکلیفی شغلی و بازگشت به کار.
  • تجمع اعتراضی کارگران پالایشگاه آبادان نسبت به عدم پرداخت مطالبات.
  • شروع مجدد اعتصاب کارگران گروه ملی فولاد اهواز.
در اسفندماه ۹۶ : اعتراض‌ها و اعتصاب‌ها در آستانه تعیین حداقل دستمزد ادامه می یابد 
  • تجمع کارگران آجر ماشینی گنبد در اعتراض به بلاتکلیفی شغلی در مقابل فرمانداری آزادشهر.
  • تجمع اعتراضی کارگران تعدیل شده کارخانه «صدرفولاد» خرم آباد مقابل استانداری لرستان.
  • راهمپیمایی خیابانی هزاران کارگر گروه ملی صنعتی فولاد اهواز در خیابان‌های این شهر.
  • اعتصاب ۴۵۰ کارگر شرکت «فریکو» در سیرجان در اعتراض به عدم پرداخت ۴ ماه حقوق معوقه.
سراسری شدن اعتصابات و اعتراضات کارگری در سال ۱۳۹۷

در سال ۱۳۹۷ اعتصابات و اعتراضات با الهام از اعتراضات سراسری دی ماه ۹۶ جنبه سراسری تری بخود می گیرند اما همزمان با ادامه و سراسری شدن اعتراضات و اعتصابات دور جدیدی از احضار، بازداشت و اخراج فعالان کارگری نیز آغاز می شود که می توان به مواردی از آن اشاره کرد:

  • احضار اسماعیل بخشی، نماینده کارگران هفت‌تپه به پلیس امنیت.
  • بازداشت رضا شهابی از اعضای هیات مدیره سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه.
  • تجمع بیش از ۵۰ کارگر شرکت «کشت و صنعت شمال» در اعتراص به اخراج‌شان در مقابل فرمانداری میاندورود.
  • کارگران گروه ملی فولاد اهواز در حمایت از همکاران‌شان که از ورودشان به شرکت ممانعت شده بود در مقابل دفتر حراست کارخانه دست به تجمع زدند.
  • صدور حکم بازداشت برای ۵۰ نفر از کارگران فولاد اهواز و تهدید به فسخ قرارداد با شروع سال جدید.
  • داوود رفیعی، کارگر اخراجی «پارس خودرو» در اعتراض به اخراج غیرقانونی و دریافت حقوق و سنوات خود در مقابل وزارت کار دست به تحصن و اعتصاب غذا زد.
  • مدیریت پالایشگاه گاز ایلام ۱۱ تن از کارگرانی را که در اسفندماه سال ۱۳۹۶ اعتصاب کرده بودند از کار اخراج کرد.
  • عثمان اسماعیلی، فعال کارگری پس از ۲ ماه حبس از زندان مرکزی سقز آزاد شد.
  • هشت تن از کارگران مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه به دادسرای عمومی و انقلاب شوش احضار شدند.
  • پنج تن از فعالان کارگری سنندج در چند احضاریه جداگانه به دادگاه انقلاب این شهر احضار شدند.
  • کارگران اخراجی شرکت نفت و گاز گچساران در حرکتی نمادین و اعتراضی بر لبان خود چسپ زدند و در مقابل فرمانداری این شهر تحصن کردند.
  • بازداشت تعدادی از فعالان کارگری در تهران که برای برگزاری مراسم روز جهانی کارگر در مقابل مجلس شورای اسلامی تحصن کرده بودند.
  • بازداشت یدالله صمدی، دبیر سندیکای کارگران خباز سنندج و امیر شهابی در روز جهانی کارگر.
  • بازداشت آرمین شریفی، عضو کانون صنفی کارگران فصلی و ساختمانی سنندج.
  • بازداشت داوود رفیعی، کارگر اخراجی پارس خودرو در مقابل وزارت کار.
  • اخراج ۲۳ تن از کارگران کارخانه‌جات «تراورس بتونی» اندیمشک به دلیل تحصن‌های صنفی‌شان در اعتراض به پرداخت نشدن ۴ ماه حقوق پرداخت نشده است.
  • احضار ۱۰ تن از کارگران هپکوی اراک توسط مراجع قضایی به دلیل اعتصاب و تجمع این کارگران.
  • احضار ۵ تن از کارگران گروه ملی فولاد اهواز توسط مراجع قضایی.
  • حدود ۵۰ تن از کارگران گروه ملی صنعتی فولاد اهواز توسط نیروهای امنیتی و اطلاعاتی بازداشت شدند.
  • احضار و بازپرسی از تعدادی از کارگران گروه ملی فولاد اهواز توسط شعبه ۱۲ دادگاه انقلاب اهواز.
  • بازداشت بهنام ابراهیم‌زاده، فعال کارگری در کرمانشاه.
در شهریورماه  ۹۷ خوزستان در صف اول اعتراضات کارگری قرار می گیرد 
  • اعتصاب کارگران نیشکر هفت‌تپه با اعتراض به وزیر جهاد کشاورزی و مسئولان استانی ادامه یافت. 
  • دور جدید اعتصاب کارگران گروه ملی فولاد اهواز با شعار «می‌ایستیم، می‌میریم، حق‌مان را پس می‌گیریم» با تحصن در مقابل استانداری خوزستان ادامه پیدا کرد.
  • اعتصاب کارگران پتروشیمی گچساران در اعتراض به دستمزدهای پرداخت نشده است.
  • اعتصاب کارگران نیشکر هفت تپه با حضور ۷۰۰ تن از کارگران این مجتمع در محوطه کارخانه ادامه پیدا کرد.
  • کارگران شهرداری آبادان در اعتراض به پرداخت نشدن ۴ ماه دستمزد مقابل شهرداری این شهر تجمع کردند.
  • آغاز تحصن کارگران شهرداری اهواز در اعتراض به عدم پرداخت ۳ ماه حقوق معوقه.
  • اعتصاب کارگران پالایشگاه دوم میدان گازی پارس جنوبی در اعتراض به بلاتکلیفی شغلی.
  • اعتصاب کارگران «پتروشیمی فجر» در بندر ماهشهر در اعتراض به طرح طبقه‌بندی مشاغل.
در مهر ۹۷ همزمان با بازگشایی مدارس خالی‌تر شدن سفره کارگران بیشتر آشکار می شود و اعتراضات ادامه می یابند
  • آغاز اعتصاب کارگران کارخانه «سیمان صویان تبریز» در اعتراض به پرداخت نشدن دستمزدهای معوقه.
  • آغاز دور جدید اعتصابات کارگران خطوط ابنیه فنی راه آهن سراسر کشور.
  • کارگران اخراجی پالایشگاه آبادان در اعتراض به اخراج خود، دروازه شماره ۱۹ این پالایشگاه را بستند.
  • کارگران گروه ملی فولاد اهواز در اعتراض به کارشکنی‌های مدیریت شرکت در داخل این مجتمع دست به راهپیمایی اعتراضی زدند.
  • اعتصاب ۱۵۰ تن از کارگران «واگن پارس اراک» در اعتراض به پاسخ نگرفتن مطالبات‌شان.
  • کارگران معترض شهرداری شادگان با بستن در ساختمان شهرداری از ورود کارمندان جلوگیری کردند.
  • آغاز اعتصاب گسترده کارگران فازهای ۹ و ۱۰ پارس جنوبی برای افزایش دستمزد دریافتی.
  • زانیار دباغیان، کارگر شهرک صنعتی سنندج و فعال کارگری در منزل خود بازداشت شد.
  • اعتصاب کارگران «کنتورسازی ایران» در اعتراض به پرداخت نشدن ۱۷ ماه دستمزد معوقه.
  • تحصن رانندگان شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه در پاسخ به ادعای شرکت مبنی بر پرداخت مطالبات معوقه رانندگان.
  • بیش از ۴۰۰ نفر از کارگران شهرداری شوشتر در اعتراض به عدم پذداخت ۷ ماه حقوق و مطالبه مقابل ساختمان شهرداری تجمع کردند.
  • اعتصاب کارگران «نفت سنگین قشم» در اعتراض به پرداخت نشدن ۵ ماه حقوق معوقه.
  • اعتصابات سراسری بازاریان که، نخست در بازار تهران آغاز شد و سپس به دیگر شهرهای ایران کشیده شد. بازاریان کردستان هم در شهرهای مختلف استان دست به اعتصاب زدند. 
  • کامیونداران ایران پس از بازاریان دست به اعتصاب سراسری در صنف خود زدند. موج دوم اعتصاب کامیونداران در مهرماه به وقوع پیوست. 
در آبان ۹۷ دور جدید اعتصاب کارگران هفت‌تپه و گروه ملی فولاد اهواز آغاز می شود

و بدنبال آن در نیمه دوم ۹۷ بازداشت، احضار و دستگیری فعالان کارگری شدت می یابد. اما با وجود سرکوب های شدید حکومتی و با توجه به ادامه بحران اقتصادی ایران و فشار تحریم ها بر معیشت روزانه مردم این اعتراضات و اعتصابات ادامه می یابند.

  • از جمله ۱۵ تن از کارگران شرکت هپکو در اراک در مجموع به ۱۱۱۰ ضربه شلاق و ۲۴ سال و ۶ ماه حبس از طرف شعبه ۱۰۶ دادگاه کیفری در اراک محکوم شدند.
  • همچنین شعبه ۳۶ دادگاه تجدیدنظر دادگاه انقلاب تهران حکم ۵ سال و ۳ ماه زندان را برای ابراهیم مددی، از اعضای هیات مدیره سندیکای شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه تایید کرد.
  • کارگران «معدن مس میدوک» نسبت به بازاداشت ۷ تن از همکاران‌شان اعتراض کردند.
  • اسماعیل بخشی، مسلم آرمند از نمایندگان کارگران نیشکر هفت‌تپه به همراه سپیده قلیان، خبرنگار آزاد در چهاردهمین روز اعتصاب و تحصن کارگران هفت‌تپه دستگیر شدند.
  • شانزدهمین روز اعتصاب کارگران هفت‌ تپه با شعار «کارگر زندانی آزاد باید گردد» مقابل فرمانداری شوش ادامه پیدا کرد.
  • شعبه اول دادگاه انقلاب سنندج برای خلیل کریمی از اعضای هیات مدیره اتحادیه آزاد کارگران ایران حکم یک سال حبس تعزیری صادر کرد.
  • خانواده‌ها و زنان به راهپیمایی اعتراضی کارگران گروه ملی فولاد اهواز در خیابان‌های این شهر پیوستند.
  • کارگران شرکت «آریان فولاد بوئین زهرا» در حمایت از کارگران بازداشتی نیشکر هفت تپه و اعتصاب کارگران گروه ملی فولاد اهواز مقابل فرمانداری این شهر تحصن کردند.
  • دستگیری علی نجاتی، از اعضای هیات مدیره سندیکای کارگران نیشکر هفت تپه.
  • دو تن از فعالان کارگری در رابطه با اعتصاب و اعتراض کارگران نیشکر هفت تپه به اداره اطلاعات شوش احضار شدند.
  • احضار و تهدید کارگران گروه ملی فولاد اهواز برای پایان دادن به اعتصاب.
  • کارگران گروه ملی فولاد اهواز با برگزاری مجمع عمومی تصمیم به ادامه اعتصاب و تحصن خود کردند.
  • صدور حکم ۹ سال حبس و ۱۱۱۰ ضربه شلاق برای ۱۵ تن از کارگران پتروشیمی ایلام.
  • کارگران گروه ملی فولاد اهواز با خواندن سرود «یار دبستانی» با دانشجویان در روز دانشجو اعلام همبستگی کردند.
  • تجمع و اعتصاب مجدد کارگران نیشکر هفت تپه در اعتراض به آزاد نشدن اسماعیل بخشی
  • کفن‌پوش شدن کارگران گروه ملی فولاد اهواز در سی و یکمین روز اعتصاب.
  • رضا شهابی و حسن سعیدی از اعضای هیات مدیره سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه به همراه امیرعباس آزرم‌وند، رهام یگانه و کیوان مهتدی دستگیر و به زندان اوین منتقل شدند.
  • میثم آل مهدی، از نمایندگان کارگران گروه ملی فولاد اهواز توسط ماموران اطلاعاتی بازداشت شد.
  • اسماعیل بخشی، نماینده بارداشتی کارگران نیشکر هفت تپه از زندان آزاد شد.
  • بهنام ابراهیم‌زاده، فعال کارگری در منزل خود توسط نیروهای اطلاعاتی بازداشت شد.
  • علی نجاتی، از اعضای بازداشت شده سندیکای کارگران نیشکر هفت تپه به دلیل وخامت اوضاع جسمانی به بیمارستان بقایی اهواز منتقل شد.
  • بازداشت حدود ۵۰ تن از کارگران معترض گروه ملی فولاد اهواز توسط نیروهای امنیتی و اطلاعاتی.
  • پس از ۳ روز تحصن مداوم خانواده‌های بازداشتی، ۱۶ تن از کارگران گروه ملی فولاد اهواز آزاد شدند.
  • اسماعیل بخشی، نماینده کارگران نیشکر هفت تپه با انتشار نامه‌ای خبر از شکنجه خود در دوران بازداشت داد. او در این نامه خواهان مناظره زنده تلویزیونی با محمود علوی، وزیر اطلاعات شد.
  • محمدرضا نعمت‌پور، از کارگران گروه ملی فولاد اهواز در منزل خود بازداشت شد.
  • کریم سیاحی و طارق خلقی، از نمایندگان کارگران گروه ملی فولاد اهواز با اخذ وثیقه ۲۵۰ میلیون تومانی از زندان آزاد شدند.

سال ۱۳۹۸ نیز همچون سال‌های پیش با اعتراضات  پر شمار کارگری سپری شد اما در مقایسه با سال ۹۷ کاهش چشمگیری نشان می داد. البته علت این کاهش به هیچ رو بهبود شرایط کار و زندگی کارگران نبود. برعکس، طبقه کارگر در ایران یکی از سخت‌ترین سال‌ها از لحاظ شرایط کار و زندگی را از سر گذراند. در رابطه با کاهش نسبی اعتراض‌ها نسبت به سال ۹۷ می توان  علاوه بر سرکوب همیشگی به عوامل مهم زیر اشاره کرد:  

  • فضای خققان و شوک آور پس از کشتار معترضان در خیزش سراسری مردم در  آبان ۹۸ 
  • جاری شدن سیل در چند نوبت و در چندین استان کشور نیز مسانل و مشکلات کارگری را به طور نسبی در حاشیه قرار داد.
  • شیوع بیماری کرونا در اواخر سال نیز در کاهش اعتراض‌ها بی تاثیر نبود، 
  • فعال شدن بسیج دانشجویی در عرصه کارگری نیز تأثیر منفی داشت به طوری که اینان همه جا تلاش کردند که کارگران معترض را تشویق و ترغیب کنند که به جای اقدام عملی و دسته جمعی، مسایل خود از طریق نوشتن نامه به مسئولان دولتی و توسل به امامان جمعه دنبال کنند.

در سال ۹۸ نیز  مانند سال‌های قبل، اعتراض کارگران به موقعیت فلاکت بار و تحمل ناپذیر خود با سرکوب افسارگیسخته رژیم سرمایه داری حاکم روبرو بود. کارگران معترض تهدید شدند، مورد ضرب و شتم نیروهای امنیتی قرار گرفتند و بسیاری نیز بازداشت و زندانی شدند. تشکلات و فعالین مستقل کارگری و معلمان و بازنشستگان همچنان زیر فشار قرار داشتند. هجوم وحشیانه نیروهای امنیتی به تجمع روز اول ماه مه ۹۸ در برابر مجلس، ضرب و شتم شرکت کنندگان و بازداشت حدود ۵۰ نفر از آنان و سپس صدور احکام بسیار سنگین زندان و حکم شنیع شلاق برای تعدادی از بازداشت شد گان، خود نمونه گویایی از شرایط سیاسی است که طبقه کارگر ایران با آن روبروست.

شیوه و اشکال اعتراضات

۱- تجمع و اعتصاب: ۱۰۸۸ مورد، به بیان دیگر حدود ۸۶ درصد اعتراض‌ها به صورت تجمع و یا اعتصاب انجام گرفت،

۲- ارسال نامه و رسانه‌ای کردن مشکلات: این شکل از اعتراض ۱۷۱ مورد بود و حدود ۱۳ درصد از مجموع اعتراض‌ها را به خود اختصاص داد،

۳- بستن جاده، بستن در ورودی محل کار و تجمع روی ریل قطار: ۱۳ مورد،

۴- راهپیمایی در سطح شهر: ۹ مورد،

۵- اقدام مشترک و یا گردهمایی همزمان: ۲۵ مورد (تحریم انتخابات هیئت مدیره نظام پرستاری توسط حدود ۹۰درصد پرستاران، نمونه‌ای برجسته از اقدام مشترک و سراسری بود)،

۶- اعتراض به همراه خانواده‌ها، ۱۱ مورد.

۱۳۹۹ سال اعتراضات سراسری و سازمان یافته بود 

فروردین امسال مصوبه‌ حداقل دستمزد کارگران برای سال ۱۳۹۹ پس از تعلل‌های بسیار در تشکیل جلسات این شورا، باوجود مخالفت نمایندگان کارگری حاضر در شورای عالی کار با ۲۱ درصد افزایش نسبت به سال قبل، معادل ۱ میلیون و ۸۳۵ هزار تومان اعلام شد. تصویب و ابلاغ این مصوبه اعتراض شدید کارگران و فعالان کارگری را در پی داشت؛ تا جایی که بسیاری از صاحب‌نظران حتی وجاهت قانونی این مصوبه را زیر سئوال بردند. تعیین حداقل دستمزد از سوی شورای عالی کار بنا به آنچه که بسیاری از صاحبنظران و فعالین کارگری بیان می کنند، بسیار پایین‌تر از نرخ تورم واقعی موجود در کشور و نیز پایین تر از ارزش سبد مصرفی خانوار است.

در سال ۱۳۹۹ اعتراضات و اعتصابات کارگری ادامه می یابد و بخش های دیگر جامعه مزدبگیر نیز به این اعتراضات می پیوندند از جمله بازنشستگان، مال باختگان بورس و معلمین. 

چشمگیرترین این اعتراضات در سال ۹۹ تجمعات سراسری و بسیار منظم بازنشستگان بود 

بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی بار دیگر روز چهارشنبه ۱۵ بهمن، بطور همزمان در بسیاری از شهرهای ایران تجمع اعتراضی برگزار کردند. این تجمع در پی فراخوانی که در روز ۷ بهمن از طرف بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی صادر شده بود برگزار گردید.

این تجمعات در تهران، ساوه، اصفهان، تبریز، اراک، کرمانشاه، نیشابور، اردبیل و شهرهای دیگر در مقابل ادارات کل تأمین اجتماعی برگزار و برای اعتراض به فقر و همسان نبودن حقوق ها بطور همزمان در راس ساعت ۱۰:۳۰ دقیقه سازماندهی شده بودند.