کارکرد اجتماعی دین در دوران کنونی چیست؟ احد قربانی دهناری

سکولاریسم مخالف دین نیست. خواهان ریشه‌کن کردن دین نیست. بسیاری از اندیشمندان مبتکر سکولاریسم، خود مومنان بسیار معتقدی بودند. سکولاریسم تلاشی است برای آزادی همه ادیان. تلاشی است برای جلوگیری از تحمیل شریعت یک مذهب بر اکثریت جامعه.

 

احد قربانی دهناری

برای روشن‌ شدن کارکرد دین در جامعه باید بین کارکرد نخستین آن در جوامع باستان و کارکرد امروزین آن و بین کارکرد دین در زندگی خصوصی و رابطه انسان‌ها با خدای خود و کارکرد اجتماعی دین در سپهر عمومی تمایز قائل شد. ابزار انسان‌های نخستین دوران پارینه‌سنگی را می‌توان امروز هم از آن استفاده کرد. آیا با پیشرفت ابزارسازی انسان، عاقلانه است از ابزار دوران پارینه‌سنگی استفاده کنیم؟

آیا زمانی که حقوق بشر، کرامت انسانی، آزادی ادیان، رواداری و دموکراسی را می‌شناسیم تاکید بر ارزش‌های دینی و ایمانی در جامعه، سیاست و علم عاقلانه است؟

با بررسی عملکرد و سابقه تاریخی همبستگی اجتماعی با هویت مذهبی و با عملکرد جمهوری اسلامی ایران، طالبان، داعش و بوکوحرام باید در جامعه دنبال عناصر همبستگی‌آور دیگر چون قراردادها، قوانین وضعی مبتنی بر کرامت انسان‌ها و حقوق بشر بود و عملکرد مذهب را به اعتقاد شخصی و رابطه هر فرد با خدای خود و یافتن آرامش فردی محدود کرد.

کارکرد مغزشویانه مذهب و باورهای مذهبی در جامعه معاصر را در حملات تروریستی انتحاری، خودکشی دسته‌جمعی و یا کشتار دیگران بهتر می‌بینیم.

دین و مذهب نیازهای اجتماعی، روانی و یا معنوی عده‌ای را برآورده می کند. آنها با آزادی کامل مذهب باید و می‌توانند در زندگی خصوصی خود مراسم مذهبی خود را بجا بیاوردند و خدای خود را پرستش کنند ولی آنها نباید و نمی‌توانند شریعت مذهب خود را در جامعه به دیگران تحمیل کنند.

سکولاریسم مخالف دین نیست. خواهان ریشه‌کن کردن دین نیست. بسیاری از اندیشمندان مبتکر سکولاریسم، خود مومنان بسیار معتقدی بودند. سکولاریسم تلاشی است برای آزادی همه ادیان. تلاشی است برای جلوگیری از تحمیل شریعت یک مذهب بر اکثریت جامعه. تلاشی است برای همزیستی مسالمت‌آمیز همه‌ی ادیان و مذاهب، خداباوران و خداناباوران و جلوگیری از جنگ و خونریزی. تلاشی است برای اتحاد و همبستگی گسترده مردم برای ساختن جامعه و مبارزه با فقر و بیماری و جهل و حوادث طبیعی.

انقلاب بهمن ۱۳۵۷ زیان‌های کلان و جبران‌ناپذبر انسانی، فرهنگی، علمی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و مالی داشت ولی، بی‌گمان یک دستاورد بزرگ داشت. توهم توده‌ها به توان روحانیت شیعه در حل مشکلات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی ایران را زدود و ماهیت اجتماعی حکومت دینی و حکومت شرعی را آشکار کرد. همواره و در همه‌ی حرکت‌های اجتماعی مردم ایران در تاریخ معاصر، روحانیت ادعای حکومت و حل مشکل داشت. در انقلاب بهمن با سرکوب خونین امکان حکومت دینی را پیدا کرد. با تجربه تاریخی حکومت دینی جمهوری اسلامی، طالبان، داعش، سومالی ماهیت مذهب در سپهر اجتماعی و عملکرد قوانین شرعی در دوران معاصر آشکار و زمینه برای تشکیل یک حکومت سکولار در ایران بیش از هر زمان دیگر فراهم شد. توده‌های مومن و مردم به ستوه‌آمده از حکومت ولایت فقیه، باید صدای خود را بلند کنند برای گذار از حکومت دینی و تشکیل یک حکومت سکولار مبتنی بر قوانین وضعی مبتنی بر حقوق بشر و کرامت انسان و آزادی همه‌ی ادیان در صف‌های احزاب، سازمان‌ها و شخصیت‌ها در یک جبهه گسترده متشکل و دست بکار شوند.

۱۷ اسفند ۱۳۹۹ – ۷ مارس ۲۰۲۱

گوتنبرگ، سوئد

ahad.ghorbani@gmail.com

متن کامل این مقاله را در سایت نویسنده مطالعه کنید

http://ahad-ghorbani.com

«مقالات و دیدگاه های مندرج در سایت شورای مدیریت گذار نظر نویسندگان آن است. شورای مدیریت گذار دیدگاه ها و مواضع خود را از طریق اعلامیه ها و اسناد خود منتشر می کند.»