به موازات فعال شدن شرکت علی بابا و هواوی، فلاسفه چینی نیز دست بکار شدند و از همان اول درست مثل هواوی که با سیلیکون ولی قلب نو اوری جهان غرب به رقابت پرداخت، آنها نیز به جنگ امانوئل کانت و یورگن هابر ماس رفتند.
مرتضی ملک
این روزها حرف چین نقل هر مجلسی است. همه جا سخن از کشور عظیم چین است. سخن از ظهور یک ابر قدرت ، نه فقط در میان ایرانیها و موضوع داغ پیمان راه بردی ، بلکه در سطح جهان ، صحبت از حضور یک ابر قدرت است. ابر قدرتی که سر به آسمان می ساید و مدعی نظم تازه ای در جهان است. سایه پیشرفت و خزیدن این ابر قدرت پیشتر ها حس شده بود اما اکنون حضور ان در چهارگوش عالم و در زیر گوش هر کشوری پیداست. و در بسیاری زمینه ها ، اقتصاد، سیاست ، تکنولوژی و جغرافیا. اما در عرصه ایدئولوژی چطور ؟ ایا عجیب نیست یک امپراتوری بدون ایدئولوژی؟ تا بیاد داریم امپراتوری ها با علم و کتل ایده ها به فتح و جهان گشایی می‌رفتند. در عصر جدید هم چنین بوده. بریتانیای کبیر با لیبرالیسم، فرانسه با مدرنیسم، امریکا با دموکراسی و حقوق بشر و کشور شوراها با مارکسیسم لنینیسم وارد تاریخ امپراتوری شدند . چین چطور؟
چین که با هوش تر از روسیه شوروی بود خیلی زودتر از پروستریکا متوجه شد که تاریخ در خروجی را به مارکسیسم لنینیسم نشان داده است بنابراین با کمترین سرو صدا ، رمانتیسم مائو یستی را به خاک سپرد و پراگماتیسم تنگ سیاوپینگ را پیشه خود ساخت. به جای شعار به دهقان گرسنه چینی گفت برو خود را ثروتمند بساز، و حزب خود از پشت درها را به روی سرمایه گذاران باز گشود.
البته چین در دورانی گام بر نردبان امپراتوری نهاد که بازار گرم ایدئولوژی تا حد ی سرد شده بود و رونق گذشته را نداشت. بعد از آنکه چراغ مارکسیسم اردوگاهی به پت پت افتاد، طولی نکشید که لیبرال دموکراسی هم دچار ناخوشی دوره ای خود شد و این ها در حالی بود که دوران شلتاق تکنولوژی دیجیتال و انقلاب بچه های سیلیکون ولی شروع شده بود و چین به فراست دریافت که راه جدید ورود به تاریخ از این کانال می گذرد. این انتخابی بود به پشتوانه دولت اقتدارگرای کارآمد که خود نیز نیمی از وظیفه ایدئولوژی و فلسفه را هم بازی می کند. اما با این همه برای ابر قدرت شدن اینها کافی نیست و جای فلسفه بشدت خالی است.
به همین علت بود که به موازات فعال شدن شرکت علی بابا، و هواوی، فلاسفه چینی نیز دست بکار شدند و از همان اول درست مثل هواوی که با سیلیکون ولی قلب نو اوری جهان غرب به رقابت پرداخت ، آنها نیز به جنگ امانوئل کانت و یورگن هابر ماس رفتند. باید پنبه بنیاد فلسفی حقوق بشر و اخلاق ایندیودالیستی و لیبرالیسم بی بند و بار و دولت جهانی زده شود.
ژائو تینگ یانگ، سرشناس‌ترین فیلسوف چینی ، مدرس آکادمی علوم جامعه شناسی پکن با نو سازی اندیشه‌های کهن چینی کنفوسیوسی تحت مفهوم تیان ژیا، tianxia و خوشانگ فو از فلاسفه سنت مارکسیستی ، برای ساختمان یک ایدئولوژی مناسب چین امروز آستین ها را بالا زده اند. هر دو فیلسوف در آخرین کتابهای خود « مارکسیسم ، چین و جهانی شدن» و دیگری « زیر اسمان جهان گذشته و آینده نظم جهانی» بنیاد اندیشه‌های کانت را در باره آزادی فی نفسه انسان ، انسان به عنوان هدف که هیچگاه نباید به وسیله تبدیل شود و ایده شهروند جهانی را نقد می کنند. حرف اصلی آنها این است که برخلاف نظرات کانت آنچه در جهان پیش رفت حقوق بشر نبود بلکه منافع سرمایه و قدرت کشورهای زورمند بود. ژائو تینگ مینویسد نظریه شهروند جهانی کانت با فرارفتن از جغرافیای اروپا دستخوش ایدئالیسم شد، این همگرایی حداکثر در حوزه فرهنگی اروپا ممکن می شد. خوشانگ فو مینویسد اومانیسم کهن چینی در تلفیق با اومانیسم مارکسی بر زمینه جهانی شدن کار و جهانی شدن فرصت ها و زوال یافتن سرمایه بعنوان ابزار ، انسان واقعی جهانی شده را به بار خواهد آورد.
مفهوم تیانژیا عبارت از نقطه آغازی است برای فهم جهان به مثابه یک سوژه سیاسی ، سوژه‌ای برای عمل و دست یافتن به ثباتی که تمام کشورهای متخاصم را در سهیم شدن و برخورداری از پیشرفت در کنار هم زیر یک اسمان هماهنگ سازد. تیان ژیا در واقع سیستمی است که همه داده ها و دستاوردهای عمومی را در خدمت همگان و بهره وری از فرصتها برای همه کشورها ممکن می سازد. برای هر دو فیلسوف چین یک سرمشق است .سر مشقی برای تحقق tianxia و طبعا نباید از چنین فیلسوف هایی انتظار داشت که در باره ان جنبش دموکراتیکی که در هنگ کنگ سرکوب شد کلامی به زبان بیاورند. هر دو فیلسوف نسبت به دموکراسی و آنچه در هنگ کنگ می گذرد ساکت اند.
ماهنامه« دفترهای برای سیاست المان و جهان» Blätter für Deutsche und internationale Politik ” شماره اکتبر ۲۰۲۰ دیدگاههای این دو فیلسوف را مشروح معروفی کرده است
