تاجر ونیزی نمایش نامه ای کمدی اثر ویلیام شکسپیراست که در حدود سال‌های ۱۵۹۴–۱۵۹۶ نوشته شده است. این اثر به خاطر صحنه‌های دراماتیک آن معروف است. همچنین شهرت دیگر این اثر به خاطر شخصیت شایلاک رباخوار و بی‌رحمی بیش از حد اوست. داستان، مربوط به قرضی است که آنتونیو تاجر ونیزی برای کمک به دوست خود بسانیو و تهیه مقدمات عروسی وی از یک رباخوار به نام شایلاک می‌گیرد شایلاک تنها به شرطی حاضر می‌شود که این وام را در اختیار او قرار دهد که آنتونیو سندی به او بدهد که در صورت عدم امکان در بازپرداخت وام در موعد مقرر مقداری از گوشت بدن خود را، از هر قسمتی که طلبکار مایل باشد، به عنوان جریمه ببرد و به او بدهد. با وجود همه نصایح برای عدم پذیرش شرط، آنتونیو قرارداد را امضا می‌کند. گفته می شود شکسپیر این اثر را بر اساس یک داستان عامیانه با موضوع «سند قرضه با یک پوند گوشت» نوشته است.
به قول عمران صلاحی “حالا حکایت ماست”
آنچه که تاکنون به عنوان سند جامع همکاری بین ایران و چین معرفی شده است نمونه مناسباتی است که یادآور همان مناسبات تاجر ونیزی و شایلاک نزول خوار است. مناسباتی که منحصر به ایران نیز نیست و معمولا به جز دولت چین سوی دیگرآن دولت های درمانده ای هستند و یا بوده اند که توانائی بازپرداخت وامها و اعتبارات دریافتی را ندارند و یا نداشته اند. وام و اعتباری داده می شود؛ به عنوان پشتوانه بازپرداخت وام بخشی از پیکر آن کشور مثلا یک بندر به گروگان گرفته می شود تا در صورت عدم بازپرداخت وام، آن تکه از پیکر اصلی جداشده و به طور مثال ۹۹ ساله در اختیار دولت و شرکت های چینی قرار گیرد. همچنین بخشی از حاکمیت دولتی ونیز استقلال سیاسی ان کشور به گرو گرفته می شود.
مضمون سند جامع همکاری ۲۵ ساله ایران و چین فاش نشده است. اما جمعی از پژوهشگران دانشگاهی امریکائی و آلمانی موفق شده‌اند به متن کامل ۱۰۰ قرارداد اعتباری چین با بسیاری از کشورهای دیگر ازجمله لائوس، ونزوئلا، کستاریکا، غنا، آرژانتین، هندوراس، اکوادور و ده‌ها کشور دیگر دست بیابند . بخشی از نتیجه تحقیقات آنها در نشریات المانی از جمله در “اشپیگل آن لاین” و “زود دویچه تسایتونگ” منتشر شده است. در این زمینه در گزارشی در دویچه وله فارسی آمده است:
“مضمون این ۱۰۰ قرارداد پرده از سیاست‌های چین و نکات پنهانی قراردادهای همکاری این کشور با کشورهای در حال توسعه برمی‌گیرد. جمهوری اسلامی ایران پس از امضای سند همکاری‌های جامع با چین اعلام کرد که متن این سند محرمانه است و چین مانع از انتشار جزئیات این توافق شده است. یکی از شروط تصریح شده در این قراردادها “محرمانه” تلقی کردن آنها بوده است. همه کشورهایی که از چین وام دریافت کرده‌اند، تضمین داده‌اند که درباره نکات مطروحه در این قراردادها سکوت پیشه کنند. باید یادآور شد که واگذاری وام از سوی نهادهای مالی بین‌المللی و کشورهای مختلف و از آن جمله از سوی کلوب پاریس خلاف قراردادهای چین، شفاف بوده و متن واگذاری این وامها منتشر می‌شوند. تنظیم قراردادها به گونه‌ای است که به چین اجازه می‌دهد در ازای پرداخت وام، بر کشورهای دریافت کننده کنترل اعمال کند. کنترلی که صرفا جنبه اقتصادی ندارد.
در صورت آنکه کشور دریافت کننده وام قادر نباشد وام خود را پرداخت کند، چین به برخی از امکانات آن کشورها و از جمله به بنادر آنها دسترسی خواهد یافت. حق دسترسی به حساب‌‌های بانکی و دارایی آن کشورها در خارج از مرزهای خود از جمله امکانات چین برای جبران خسارات مالی آن کشور به حساب می‌آیند. …در این توافق‌نامه‌ها پیش‌بینی شده است که هرگاه کشورهای دریافت کننده وام به تعهدات مالی خود عمل نکنند، بانک‌های دولتی چین از این حق برخوردارند که از منابع مالی آن کشور بهره گیرند. از سوی دیگر، کشورهای دریافت کننده وام در هنگام امضای قرارداد متعهد می‌شوند که از اخذ وام از کشور دیگری برای بازپرداخت وام خود به چین استفاده نکنند.”
عکس: شایلاک و دخترش جسیکا؛ اثر ماوریتزی گاتلیب (۱۸۷۶)
