سیستم های حکومتی مبتنی بر یک ایدئولوژی مانند مارکسیسم- لنینیسم، بنیادگرایی (طالبان)، نازیسم، فاشیسم و… دارای ویژگی های جالب توجه و مشترکی هستند.نگاهی کوتاه و تلگرامی به این اشتراکات شگفت انگیز است.
یدالله کریمی پور
اشتراکات حکومت های ایدئولوژیک:
۱-بحران زایی و بحران زیی
این گونه نظام ها در سرشت و با هر ابزاری در برون و درون سرزمین، با بحران زایی همزیست بوده و شرایط تداوم حیات در فضای عادی را ندارند. در واقع هم ” بحران زایی” و هم “بحران زیی” در شمار ذات و ماهیت این گونه رژیم ها است؛
۲- دشمن تراشی
بدون ساختن و تمرکز بر یک یا چند دشمن خارجی، توانایی ادامه حیات را ندارند. زیرا بدین وسیله وانمود می کنند که ریشه ناتوانی ها در مدیریت کشور، دشمنان خارجی و طرح و برنامه های آنان است؛
۳- وعده
وعده دادن به مردم برای دستیابی به روزهای خوش در آینده در شمار پدیده سرشتی این رژیم ها است. در واقع مدیران این رژیم ها آموخته و پرورش یافته اند که مردم را با نوید دادن دلخوش کنند؛
۴- فساد ذاتی
این رژیم ها در صورت مبارزه واقعی با فساد درونی، از درون فرو ریخته و خرد و خمیر می شوند. به همین دلیل فساد زدایی اغلب در مقیاس و سطوح پایین دستی می ماند و به رده های اصلی نمی رسد. در واقع فساد زدایی همه گیر به معنای ریزش و درهم شکستن رژیم است؛
۵- پایداری
این سیستم ها چه در سطح مدیران و تصمیم سازان کلان و چه در سطح طرح و برنامه ها پایدار بوده و حاضر به پذیرش تغییر در مقیاس کلان نیستند.به عبارت بهتر قدرت سیاسی از راس تا رده های پایین بین دو گروه که در راس گره خورده اند، می چرخد؛
۶- چند رویی
رژیم های ایدئولوژیک تولید کننده سرشتی نفاق یا دورویی مردمان ، شهروندان به ویژه دولتمردان بوده اند. برای تداوم مدیریت یا دستیابی به آن و حتی گاه استفاده از خدمات عمومی، شهروند ناگزیر است ظاهر و مواضع خود را تابع درخواست های حکومت نماید. به همین دلیل در بیشتر این سیستم ها فرد دو یا بلکه چند فرد است که بر پایه شرایط خود را با آن ها تطبیق می دهد؛
۷- نابرابری
نابرابری مدنی در سرشت این رژیم ها جای دارد.اعضا و هواخواهان رژیم و احزاب چیره و …از امتیازات مستقیم و غیر مستقیم رفاهی- کاری برخوردارند. بر عکس منتقدین از مکافات بیشتر؛
۸- لزوم بقا
قدرت های بزرگ، به ویژه کمپانی‌های تولید کننده تسلیحات، به تکوین و تداوم بقای این رژیم ها، برای فروش تسلیحات در مقیاس منطقه ای نیازمندند. این است که بر خلاف ادعای ظاهری در تشویق این رژیم ها به تند روی می کوشند؛
۹- شعار زدگی
بیشتر حکومت های ایدئولوژیک به جای ایجاد ساختار مناسب تولیدی- رفاهی- اجتماعی و بهره برداری از مزیت نسبی اقتصادی برای نفوذ در بازارهای جهانی، تمرکز خارق العاده ای بر شعار زدگی داشته و بیشینه قلب اقتصادیشان بر خودبسندگی می تپد. این رژیم ها هرگز توانایی تولید برندهای بازار پوش جهانی ندارند. چرا که تمرکز موحش مدیریت این نظام ها بر مبارزه با دشمن استوار است؛
۱۰- مافیا
از آن جا که چنین حکومت هایی حاضر و توانایی تن دادن به رقابت دمکراتیک نیستند، در سرشت پس از مدتی بر پایه گروه های مافیایی استوار می شوند. در واقع این گروه ها هستند که شاکله اصلی چنین رژیم هایی را تشکیل می دهند.این گروه ها با انسجام درونی برای خود در خارج و داخل نیرو جذب کرده و در حوزه فعالیت خویش به گونه ای استقلال کارکردی دارند؛
۱۱- مدافعان
این رژیم ها بدون داشتن تشکیلات نگاه‌دارنده، مانند سازمان ها و نهادهای اطلاعاتی، گروه های پشتیبان مردمی شبه نظامی متشکل (میلیشیا) و سرکوبگر، توانایی تداوم استقرار ندارند. درواقع میلیشیای حکومتی اغلب با باورهای سخت به هنگام به دفاع از این گونه رژیم ها پرداخته و با دریافت پشتیبانی رسمی،دستشان برای سرکوب آزاد است؛
۱۲- نادر بودن انقلاب
در چنین رژیم هایی با وجود سازماندهی درونی برای سرکوب، وجود میلیشیا، نبود و یا ضعف آلترناتیو درونی ، پشتیبانی خارجی برای تداوم حکومت، ساختار امنیتی و…تکوین انقلاب بس سخت است؛
۱۳- فروپاشی
فروپاشی این رژیم ها بس دردناک و اغلب موجبات تجزیه کشور می شود(روسیه). ولی اصلاح درون سیستمی و تغییر استراتژی، شاید موجبات شکوفایی آن ها شود(چین)؛
۱۴- فشار خارجی
این گونه رژیم ها در برابر فشارهای بیرونی شکننده بوده و اغلب با حمله خارجی، به دلیل قدرت اخلاقی ضعیف ملی(همراه نبودن مردم با دستگاه و انشقاق احزاب) خرد می شوند.
