ایران و چالشهای ریاست جمهوری بایدن؛ حسن فحص، ترجمۀ علی حسین نژاد

تحولات به وجود آمده با ترامپ در معادلات منطقه، بایدن را وادار خواهد کرد که از آنها برای به دست آوردن امتیازات منطقه ای بیشتر بهره برداری کند.

روزنامه‌ی لبنانی “المدن”  –  یکشنبه 08/11/2020

نوشتۀ حسن فحص

ترجمۀ علی حسین نژاد

جهت‌گیری های متعددی در داخل محافل سیاسی ایران در قبال تحولات ناشی از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بویِژه تثبیت پیروزی کاندیدی حزب دموکرات جو بایدن و به دست گرفتن کاخ سفید توسط او نمایان می شود زیرا پیروزی جو بایدن ارزیابی های رهبری ایران در معادلات داخلی خود و نیز در استراتژیهای خارجی بویژه منطقه ایش را باردیگر به هم خواهد ریخت و موجب ارزیابی مجدد داده های جدید ناشی از پیروزی بایدن یا نقش بازگشت گفتمان دموکراتیک اوبامایی به کاخ سفید و سیاستهای آمریکا در جهان، بویژه سیاستهای مربوط به منطقۀ خاور میانه و نقش ایران در منطقۀ غرب آسیا خواهد شد.

شاید بتوان گفت که آنچه ذهن رهبری ایران را با توجه به روی کار آمدن بایدن ممکن است به خود مشغول کند، بازگشت منطقه به مرحلۀ قبل از سال ۲۰۱۸ چه در عراق و چه در سوریه می باشد یعنی جنگهایی در مقابله با کارهای تروریستی و مشخصا تأثیرات سلطۀ داعش و پیش از آن النصره بر این دو کشور و قیمت دادنهای ناچاری تهران و محورش و هم پیمانان منطقه ای و بازوهای نظامی آن در این محور برای تثبیت موقعیت خود و نقش و کنترل خود بر تصمیم‌گیری ها در این محور حیاتی ژئواستراتژیکی که به تهران اجازه می دهد خودش را به عنوان یک شریک و یک بازیگر اساسی در معادلات سیاسی، اقتصادی، نفتی، گازی، امنیتی و نظامی منطقه ای و بین المللی تحمیل کند.

شکی نیست که نیروها و جریانهای مختلف و باهم مخالف ایرانی به بررسی نتایج و پیامدها و تأثیرات درونی و بیرونی بازگشت دموکراتها و کاندیدایشان جو بایدن برای تصمیم گیری در کاخ سفید به طور جدی خواهند پرداخت و فعلا به هم پریدنها و تهمت زدنها به همدیگر را که در ماههای اخیر قبل از تحولات بعدی در واشنگتن در میان آنها حاکم بود، کنار خواهند گذاشت.

جریان اصول گرا در نخستین عکس‌العمل خود به نظر می رسد که در موضعش در قبال دموکراتها و پیروزی بایدن به موضع دولت حسن روحانی و تیم گفتگو کنندۀ او و تا حدی نیز به موضع نیروهای اصلاح طلب نزدیک می شود نیروهایی که عقیده دارند که این تغییر به سود اقتصاد ایران خواهد بود زیرا بایدن به برجام بر خواهد گشت و دوباره نفت ایران به بازارهای جهانی سرازیر خواهد شد.

ولی در مقابل این تأثیر مثبت احتمالی روی اقتصاد ایران؛  روی کار آمدن بایدن نهادهای سیاسی و نظامی رژیم ایران را خشنود نمی کند زیرا این تغییر، روند سیاستهای داخلی و تعادل قوا  بین آنان و جریان اصلاح طلب را با همۀ تنوعات آن با چالشهایی روبرو خواهد کرد؛ چرا که این نیروهای اصلاح طلب خواهند توانست نفس تازه ای بکشند و به عرصۀ رقابت جدی در مبارزات انتخاباتی برای ریاست جمهوری  که در ژوئن 2021 برگزار خواهد شد بازگردند بطوریکه خواهند توانست میز اصولگرایان را به هم ریخته یا دستکم به روشنی به عنوان یک رقیب نسبی به مسابقۀ انتخاباتی برگشته و نقشه های جناح اصولگرای رژیم برای به دست گرفتن مجدد قوۀ مجریه را به هم بزنند.

از سوی دیگر، بازگشت دموکراتها به کاخ سفید نهادهای رژیم ایران و بال نظامی خود را با نگرانیهای بازگشت به سیاستهای قدیمی که برای ایران دردناکتر و خطرناکتر بود روبرو خواهد کرد؛ زیرا همان سیاستهای ترامپ بودند که تحریمها و محاصره مستقیم و غیر مستقیم علیه ایران و متحدینش در منطقه اعمال نمود. یعنی سیاست اعمال تحریمها با بایدن هم ادامه خواهد یافت، با این تفاوت که این سیاستها از دروازۀ بازگشت به برجام اعمال خواهند شد تا برای بایدن یک پوشش بین المللی جهت اعمال فشار بیشتر برای گشودن راهی جدید به سوی گفتگو فراهم کند گفتگویی که از برنامۀ هسته ای فراتر رفته و شامل پرونده های دیگری خواهد شد که ترامپ نتوانست ایران را به پذیرش آنها بویژه در زمینۀ برنامۀ موشکی و نفوذ منطقه ای مجبور سازد.

نفوذ منطقه ای ممکن است منبع نگرانی اصلی رژیم ایران با بایدن باشد، زیرا علیرغم اینکه گفته می شود اوباما از سیاست پایان دادن به نفوذ ایران در منطقه در مقابل پیشبرد برجام دست کشید، ولی تحولات به وجود آمده با ترامپ در معادلات منطقه، بایدن را وادار خواهد کرد که از آنها برای به دست آوردن امتیازات منطقه ای بیشتر بهره برداری کند. اینجا است که رژیم ایران و دستگاه نظامی آن با چالش انتخاب این گزینه و یا بازگشت به رویارویی جدید امنیتی روبرو خواهد شد یعنی همان رویارویی که چه بسا مبتنی بر همان پایه های سال ۲۰۱۱ در منطقه با رو آمدن گروههای تروریستی در مناطق تحت نفوذ ایران در عراق و سوریه و افغانستان باشد، که این هم رژیم ایران را وارد یک دورۀ فرسایش جدیدی خواهد کرد که می تواند پیچیده تر از دورۀ پیشین باشد.

«مقالات و دیدگاه های مندرج در سایت شورای مدیریت گذار نظر نویسندگان آن است. شورای مدیریت گذار دیدگاه ها و مواضع خود را از طریق اعلامیه ها و اسناد خود منتشر می کند.»