در فضای موجود روابط تهران و واشنگتن، البته مقایسه دونالد ترامپ با جیمی کارتر، مقایسه جو بایدن با رونالد ریگان، یا شبیه سازی شرایط ۱۳۵۹ و ۱۳۹۹ بلاموضوع به نظر میرسد. اما بازخوانی بحران گروگانگیری دیپلماتهای آمریکایی و نحوه پایان آن، از جهت یادآوری یکی از معروف ترین سنتهای جاری در سیاست ایران -یعنی سنت “توافق در بدترین شرایط ممکن”- بیمناسبت نخواهد بود.
حسین باستانی
چهار دهه پیش در چنین روزی، اعضای گروگانِ سفارتخانه آمریکا در ایران آزاد شدند. شرایط اولیه جمهوری اسلامی ایران برای آزادای گروگانها، بازگرداندن محمدرضا شاه پهلوی برای “محاکمه” و تحویل دارایی های او به تهران بودند که محقق نشدند. با ادامه بحران، مطالبه اصلی تهران برای آزادی گروگان ها، به آزادی دارایی های توقیف شده اش از سوی آمریکایی ها تبدیل شد. یعنی همان دارایی هایی که اگر اشغال سفارت صورت نمی گرفت، اساسا توقیف نمی شدند که نیاز به انجام معامله برای آزاد کردنشان باشد.
سرانجام، در شرایطی که مقام های ایرانی در ابتدا از مطالبات ۲۴ میلیارد دلاری خود از آمریکا سخن می گفتند، مبلغی که در ازای آزادی گروگان ها از واشنگتن دریافت کردند، حدود ۸ میلیارد دلار بود که ۵ میلیارد آن صرف پرداخت مطالبات متقابل بانک های آمریکایی شد و در انتها بیش از ۳ میلیارد دلار باقی نماند. آن هم در شرایطی حکومت ایران، گروگان ها را در زمانی با بیشترین فایده قابل تصور برای رونالد ریگان، یعنی درست در حین مراسم سوگند ریاست جمهوری او آزاد کرد.
روی کار آمدن رونالد ریگان بعد از جیمی کارتر، با وعده شدت عمل با جمهوری اسلامی ایران همراه بود. در عمل نیز اقدامات او علیه تهران، به مراحلی چون انهدام نظامی تاسیسات نفتی و کشتی های جنگی ایران رسید که تا کنون، در زمان هیچ رئیس جمهور دیگری تکرار نشده است.
در فضای موجود روابط تهران و واشنگتن، البته مقایسه دونالد ترامپ با جیمی کارتر، مقایسه جو بایدن با رونالد ریگان، یا شبیه سازی شرایط ۱۳۵۹ و ۱۳۹۹ بلاموضوع به نظر میرسد. اما بازخوانی بحران گروگانگیری دیپلماتهای آمریکایی و نحوه پایان آن، از جهت یادآوری یکی از معروف ترین سنتهای جاری در سیاست ایران -یعنی سنت “توافق در بدترین شرایط ممکن”- بیمناسبت نخواهد بود.
🔹مقاله حاضر، نسخهای بهروز شده از مقاله “اشغال سفارت آمریکا؛ بنیانگذار سنت توافق در بدترین زمان” است که در چهلمین سالگرد تسخیر سفارت آمریکا در تهران منتشر شده بود:
https://www.bbc.com/persian/iran-features-55732526
@HosseinBastaniChannel