پیام رسان های داخلی اگر وارد بازی حاکمیت در جایگاه رقیب و تقابل با تلگرام نمی شدند، اکنون جایگاه بهتر و مخاطبان زیادتری داشتند.
حبیب رمضانخانی
پیام رسان ایرانی «بیسفون» رسما با ارسال پیامی به کاربران خود، از قصد اتمام فعالیت خود در نیمه اسفند و خاموش کردن سرورهای خود برای همیشه خبر داده است. «بیسفون» جز اولین پیام رسان های داخلی بود و در ابتدا با اقبال و روند رو به رشدی مواجه شد. در ادامه با فیلتر شدن تلگرام، این پیام رسان یکی از جایگزین های آن، مورد توجه و حمایت حاکمیت قرار گرفت و در یک فقره در سال ۹۷ مشمول دریافت وام پنج میلیارد تومانی از وزارت ارتباطات گردید. حال چرا بعد از آن همه حمایت و توجه، بعد از هشت سال فعالیت، به این مرحله رسیده، در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
وزیر ارتباطات امروز اظهار کردند: «فیلتر تلگرام، رشد پیام رسان های داخلی را دچار وقفه کرد». آنچه مشخص هست، با وجود حمایت و تبلیغات فراوان، نهایت هیچ کدام از این پیام رسان ها نتوانستند انتظارات را برآورده و جایگزین پیام رسان های فیلتر شده در جذب مخاطب باشند.
به نظر نگارنده، پیام رسان های داخلی اگر وارد بازی حاکمیت در جایگاه رقیب و تقابل با تلگرام نمی شدند، اکنون جایگاه بهتر و مخاطبان زیادتری داشتند.
زمانی تلگرام فیلتر شد که متاثر از وقایع دی ماه ۹۶، بحث امنیتی و تحت کنترل نبودن مخاطبان آن مطرح بود. در نتیجه وقتی مدیران تگرام حاضر به همکاری و دادن اطلاعات کاربران نشدند، حاکمیت دست به بستن آن کرد. در آن برهه چون بحث اجبار و دیکته برای مردم صورت پذیرفت و مسأله اطلاعات کاربران و امنیت فضای مجازی مطرح شد، در مردم نوعی مقاومت منفی شکل گرفت. اینکه آنچه حاکمیت به عنوان جایگزین تلگرام مردم را تشویق و ترغیب به فعالیت می کند، به عنوان عنصری هست که می خواهد امتناع تلگرام در دادن اطلاعات و تحت نظر بودن کاربران را جبران کند.
نتیجه؛ با وجود انتقال کانال های دولتی و ممنوعیت فعالیت مسئولین و الزام به فعالیت در پیام رسان های داخلی، به مرور خود مسئولین جز اولین نفرات در استفاده از فیلترینگ و دور شدن از پیام رسان های داخلی شدند. چون زود متوجه شدند که برای اینکه در فضای مجازی در سطح بین المللی ابزار پاسخگویی و توجیه داشته باشند، حضور در آن الزام آور است. مثلا آقای ظریف نمی تواند جواب اتهامات پومپئو را در پیام رسان «سروش» بدهد.
از طرفی، مردم با وجود استقبال اولیه از پیام رسان های داخلی، به مرور توانستند با دور زدن فیلترینگ، اینبار با اطمینان بیشتر به مدیران تلگرام که امنیت کاربران را قربانی توافق با حاکمیت نکردند، حضور بیشتر و اطمینان بخشی داشته باشند.
این وسط پیام رسان های داخلی، به عنوان عامل و ابزاری که کاملا در اختیار حاکمیت بوده و با هدف خاصی فعالیت می کنند نگریسته شد و در نتیجه با بی اعتمادی بیشتری از سوی مردم مواجه شدند. نهایت در ادامه ریزش ها ادامه دار شد و با امتناع مردم آن رفت که امروز «بیسفون» به این سرانجام تلخ منتهی گردید.
در آخر نکته ای که بایستی برای مسئولین ما قابل تامل باشد این است؛ با وجود شرایط مشابه برای پیام رسان «واتس آپ» که خواستار دسترسی بیشتر به اطلاعات کاربران خود هست، در بین ایرانیان نسبت به آن واکنش در خور توجهی داده نشد! این خود نشان می دهد حتی مردم به مسئولین داخل در مواجهه با عامل خارجی بی اعتمادی بیشتری دارند. البته این از جنبه دیگری نیز می تواند نگاه شود، مبنی بر اینکه، وقتی برای نسخه داخلی این دسترسی اطلاعات صورت گرفته، دسترسی خارجی را کم خطرتر تلقی می کنند و با آن عادی برخورد می کنند.
