ایرج ادیب زاده- روز دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۵ ماه مه روز بزرگداشت فردوسی توسی و شاهنامه شاهکار حماسی او بود. در جهان پارسی زبان از ایران و افغانستان و تاجیکستان و در کشور های دیگری که پارسی زبانان زندگی می کنند مراسم بزرگداشت فردوسی برپا شد ؛ از جمله در انجمن فرهنگی زرتشتیان پاریس شبی با عنوان : « ابوالقاسم فردوسی توسی؛ بزرگ ترین سراینده پارسی گو » با حضور گروهی از ادب دوستان در مورد اهمیت فردوسی و شاهنامه در زنده نگاهداشتن زبان پارسی و هویت ایرانی سخن گفته شد.
اما چرا چنین گفته یا ادعایی مرتب تکرار می شود که زبان و هویت ما به فردوسی و شاهنامه اش مدیون است ؟ به مصریان نگاه کنید که ملتی با پیشینه تاریخی گسترده تری بودند در برابر ورود اعراب چون فردوسی نداشتند. زبان و به دنبال آن هویت شان به عربی تغییر کرد و اکنون بخشی از جهان عربی اند . در مقابل پس از سده های متمادی و تلاش روشنفکران و نخبگان پارسی برای نگاهداری فرهنگ و تمدن ایران زمین ؛ فردوسی ظهور کرد و تمام زندگی اش را در خدمت زبان فارسی و زنده نگاهداشتن هویت ما گذاشت.
چو بگذشت سال از برم شست وپنج فزون کردم اندیشه درد و رنج
به تاریخ شاهان نیاز آمدم به پیش اختر کارساز آمدم
بزرگان و با دانش آزادگان نبشتند یکسر همه رایگان
جزاحسنت از ایشان نبد بهره ام بکفت اندر احسنتشان زهره ام
سر بدره های کهن بسته شد وزان بند روشن دلم خسته شد
بناهای آباد گردد خراب زباران و از گردش آفتاب
پی افکندم از نظم کاخی بلند که از باد و باران نیابد گزند
نمیرم ازاین پس که من زنده ام که تخم سخن را پراکنده ام
شاهنامه ؛ بازهم شاهنامه یا کتاب شاهان؛ شعر حماسی بازگویی تاریخ ایران – ایران بزرگ – از ابتدای به وجود آمدن جهان تا ورود اسلام است. در بیش از ۱۶۰ هزار دوبیتی که نزدیک به ۱۰۰۰ سال پیش توسط فردوسی سروده شده اند.
شاهنامه اثر حکیم توس یکی از مشهورترین منظومه های حماسی جهان است . شهرت جهانی شاهنامه مدیون ایرانشناسان و مترجمانی ست که این شاهکار ادب پارسی رابه زبان های مختلف برگردانده و در دسترس عموم قرارداده اند. تازه ترین آن ها برگردان شاهنامه به زبان اسپانیایی ست که روز دوشنبه ۱٨ اردیبهشت در سرای اهل قلم ناشران خارجی
در نمایشگاه کتاب تهران رونمایی شد . دکتر بیاتریس سالاست از نخستین استادان زبان اسپانیایی دانشگاه تهران که شاهنامه را به زبان اسپانیایی برگردانده گفت :« ترجمه ی این اثر ۹ سال طول کشید.
زمانی که سازمان ملل پیشنهاد ترجمه شاهنامه را به من داد ؛ با نگرانی از سنگینی این امر به دلیل علاقه ام به ادبیات و فرهنگ ایران آن را پذیرفتم ؛با وجود طولانی بودن شاهنامه از نخستین صفحه عاشق شاهنامه شدم .» نخستین ترجمه های شاهنامه از فارسی به عربی بود که در قرن هفتم توسط بنداری اصفهانی صورت گرفت . پس از عربی ؛ شاهنامه به زبان ترکی درسال ٨۵۴ قمری ترجمه شد .
برگردان شاهنامه به زبان فرانسه
لویی لانگلس » نویسنده و خاور شناس فرانسوی نخستین کسی بود که در غرب به تحقیق در باره فردوسی پرداخت و در سال ١۷٨٨خلاصه ای از شاهنامه را به فرانسه برگرداند . او در مقدمهٔ کتاب اظهار شگفتی نمود که چرا پیشینیان تاکنون در شناخت این شاهکار ادبی فارسی اهمال کرده‌اند. ترجمهٔ کامل شاهنامه به زبان فرانسه به همت ژول مول نویسنده و ایرانشناس صورت گرفت ؛ او در سال ۱٨۲٦ از طرف دولت فرانسه ماموریت یافت تا شاهنامه را مستقیم از فارسی به فرانسه ترجمه کند. او از این تاریخ تا پایان عمر در ۱٨۷٦ به مدت چهل سال با عشق و علاقه مشغول تصحیح دقیق متن فارسی شد و در سال ۱٨٣٦، با انتشار اولین جلد از ترجمه شاهنامه ستایش همگان را برانگیخت. در سالهای بعد به تدریج جلدهای بعدی را منتشر کرد ولی عمرش کفاف نداد و نتوانست آخرین جلد را به پایان ببرد.
شاگرد او باربیه ذو منار از مترجمان بوستان سعدی ترجمه جلد آخر را به پایان رساند و آن را در سال ۱٨۷٨ منتشر کرد. شاهنامه در سال های بعد به زبان های انگلیسی و آلمانی و زبان های دیگر – نزدیک به سی زبان – ترجمه ومنتشر شده است. شاهنامه ستون بزرگ بزرگ زبان پارسی و هویت ما ایرانی هاست . حالا بیش از یک هزار سال از زندگی فردوسی و شاهنامه یکی از شاهکار های ادبی افسانه ای و تاریخی بشری می گذرد . به راستی چند درصد ما ایرانیان تا کنون شاهنامه را به دست گرفته و آن را خوانده ایم ؟
منبع: سایت انجمن فرهنگی زرتشتیان در پاریس
